Γράφει & φωτογραφίζει η Stefy
Πρώτη μου σκέψη μόλις την πρωτοαντίκρυσα; Πόσο θα ήθελα να σπούδαζα εδώ. Η πόλη είναι ιδιαίτερα όμορφη, τα κτίρια της στέκονται το ένα δίπλα στο άλλο ευθυγραμμισμένα μα δίνοντας ταυτόχρονα την εντύπωση ότι είναι στραβά. Ωστόσο, με σκλάβωσε κατευθείαν το γεγονός ότι όλη η πόλη είναι κυριευμένη από ποδήλατα. Μα πραγματικά, δεν υπήρχε γωνία χωρίς ποδήλατο. Άκουγα για το Άμστερνταμ και τα ποδήλατα αλλά με τίποτα δεν περίμενα να αντικρύσω αυτό το θέαμα. Φυσικά ο δήμος ήταν οργανωμένος και είχε προνοήσει τόσο για τους μεγάλους ποδηλατοδρόμους όσο και για τις θέσεις όπου οι ποδηλάτες μπορούν να κλειδώνουν τα ποδήλατά τους. Παρ’ όλα αυτά, μου φάνηκε ότι περισσότερο βαρύτητα δίνουν στον ποδηλάτη και λιγότερο στον πεζό, κάτι που δεν με χαροποίησε ιδιαίτερα. Δεν ήταν και λίγες οι φορές που κοντέψαμε να σκοτωθούμε από τους ποδηλάτες, οι οποίοι θαρρείς και πάσχιζαν να ξεπεράσουν την μέγιστη ταχύτητα του ποδηλάτου, χωρίς να δείχνουν να έχουν ιδέα για την ύπαρξη φρένου.
Υπέροχο ταξίδι, κυριολεκτικά σου ανοίγει τα μάτια. Πόλη με άπειρες επιλογές διασκέδασης, με μια πρώτη ματιά η ιδανική πόλη. Μέχρι να την ζήσεις λίγο περισσότερο και να δεις και τα ψεγάδια της που εν τέλει τα λες και “ατοπήματα”. Πόλη χωρίς ηθικούς φραγμούς. Ο μόνος τρόπος, μου είπε κάποτε μια φίλη, για να μάθεις τι δεν πρέπει να κανείς, είναι να το δεις με τα μάτια σου. Όντως, έτσι είναι. Περπατώντας στους ” κόκκινους δρόμους” χιλιάδες κουδούνια χτυπούν μέσα μου. Παντού επιγραφές τύπου “πορνό σόου”, “πι σόου” “λέσμπιαν εντ γκέι μπούκστορ”. Βιτρίνες σαν κελιά με ιερόδουλες που παρακαλούν τους θεατές τους να τις δοκιμάσουν. Δεν άντεχα να βλέπω το τι κάνει ένας άνθρωπος για να βγάλει τα προς το ζην, πόσο μάλλον όταν μεταξύ αυτών των “κυριών” υπάρχουν και ηλικιωμένες γυναίκες. Μα η κατάσταση επιδεινώνεται όταν συνειδητοποιώ ότι οι κόκκινες αυτές βιτρίνες λειτουργούν και με το φως του ηλίου – όχι μόνο όταν νυχτώσει. Το χειρότερο; είδα αυτές τις γυναίκες να γλυκοκοιτάζουν τους περαστικούς ποζάροντας δίπλα στην εκκλησία. Γυναίκες που εκλιπαρούν, γυναίκες χωρίς ήθος. Κοιτώντας ένα τέτοιο κτίριο από μακριά και από κάτω προς τα πάνω βλέπεις το παράδοξο· από κάτω την κόκκινη βιτρίνα με τη θηλυκή φιγούρα και έναν όροφο πιο πάνω τον διανοούμενο κάτοικο του διαμερίσματος που διαβάζει στο γραφείο του κάτω από το φως του λαμπατέρ του. Μια αντίδραση, μια τρέλα την βγάζει αυτή η πόλη. Εντάξει, δεν λέω. Να μην καταπατάται η ελευθερία, ο καθένας να είναι κύριος του εαυτού του αλλά και πάλι αυτή η υπερελευθερία δεν με βρίσκει σύμφωνη. Ηλικιωμένοι με ράστα σε κόφισοπ. Η μαριχουάνα με τη μορφή τσιγάρου περνά από χέρι σε χέρι χωρίς ίχνος δισταγμού. Η πόλη θαρρείς και ψεκάζεται συνεχώς με το άρωμα του ναρκωτικού. Είτε είσαι σε κλειστό χώρο είτε σε ανοιχτό ένα και τ’ αυτό. Παντού αυτή η μυρωδιά που σε καταλύει. Συνειδητοποίησα πόσο καταδικασμένοι είναι οι κάτοικοι της. Να ζουν μέσα σε αυτή τη δυσωδία -για άλλους είναι ένας αέναος παράδεισος, για άλλους ένα μαρτύριο χωρίς τέλος.
Βηματίσαμε προς το “Ντάμσκουερ”, την κεντρική πλατεία και καταλήξαμε σε μια μπυραρία. Στο διπλανό τραπέζι καθόταν μια παρέα ηλικιωμένων γυναικών με χρωματιστά φορέματα και μπουφάν στο πίσω μέρος των οποίων γραφόταν “Πίνκ Λέιντις”. Η τρέλα δεν πάει στα βουνά, δεν πάει στους τρελούς, πάει στο Άμστερνταμ. Ας πάμε σε κάτι πιο χαρούμενο, σε κάτι πιο γευστικό. Κάθε μέρος της γης έχει και μια λιχουδιά που το αντιπροσωπεύει. Ξεκινάμε από τα αλμυρά, όπου έχουμε τα ολλανδικά τυριά (Γκούντα και Ένταμ) και καταλήγουμε στα γλυκά, λουκουμάδες και μοσχομυριστές ολόφρεσκες βάφλες. Στις καφετέριες, γνωστές και ως “κόφισοπ” κυριαρχεί το ξύλινο στοιχείο.
Αναπόσπαστο και αξιοσημείωτο γνώρισμα του Άμστερνταμ αποτελούν οι τουλίπες, τοπικό λουλούδι που στολίζει τους απέραντους κάμπους που βρίσκονται έξω από το κέντρο. Ωστόσο, ας πληροφορήσουμε τους ταξιδιώτες που δεν θα επισκεφτούν την πόλη τον Απρίλη (στα φουντώματα των τουλιπών) ότι το “φλάουερ παρκ”, μπορεί να τους δώσει μια μικρή γεύση του λουλουδιού. Πρόκειται για ένα δρομάκι δίπλα στο κανάλι που δεν πρέπει να παραλείψεις, ειδικά αν είσαι λάτρης των λουλουδιών. Μπορείς να προμηθευτείς βολβούς παπαρούνας για να φέρεις πίσω στην πατρίδα, να τους φυτέψεις και να έχεις καθημερινά κάτι στο σπιτικό να σου θυμίζει Άμστερνταμ (όσο αντέξουν φυσικά, δεν είναι και για χόρταση…). Κάπου εκεί δίπλα σου θα νιώσεις το χλιμίντρισμα του αλόγου που προσπαθεί να χαλιναγωγηθεί από τους αστυνομικούς. Ναι, σε αυτή την πόλη οι αστυνομικοί δεν είναι πάνω σε μηχανάκια αλλά πάνω σε άλογα και δεν κάνουν το καθήκον που θα κάνανε οι αστυνομικοί μιας άλλης πόλης. Όλα ακραία σε αυτή την πόλη. Ένα είδος αναρχίας παντού. Ας κλείσουμε εικαστικά. Πέρα από τα μουσεία ιστορίας, το σπίτι της Άννας Φρανκ, το Χερμιτάζ, και το ναυτικό μουσείο του Άμστερνταμ, σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού της πόλης αποτελεί το μουσείο του Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Βρίσκεται σε ένα καταπράσινο πάρκο μαζί με το “Ρεϊκσμουζέουμ”. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται μικρό αλλά περπατώντας το μαθαίνεις χιλιάδες πράγματα τόσο για την ζωή του Βαν Γκογκ όσο και για τις τεχνικές της ζωγραφικής του. Ο Βαν Γκογκ είχε μόλις αρχίσει να αναγνωρίζεται το 1890, τη χρονιά που πέθανε. Λατρεία του Βαν Γκογκ ήταν να εκμεταλλεύεται τις καλές μέρες (και όχι τις αντίξοες συνθήκες) και να ζωγραφίζει σε εξωτερικούς χώρους (“plein air”) εμπνευσμένος από την ομορφιά της φύσης. Ως επί το πλείστον, ζωγράφιζε τοπία ενώ τις υπόλοιπες φορές ενεπνεόταν από ανθρώπινες φιγούρες ζωγραφίζοντας πορτρέτα. Ο Ολλανδός ζωγράφος συνήθιζε να χρησιμοποιεί ξανά ίδια υλικά (ζωγράφιζε σε ήδη χρησιμοποιημένους καμβάδες) για να εξοικονομήσει χρήματα. Είναι γνωστός παγκοσμίως για την χρήση έντονων χρωμάτων. Μεταξύ των γνωστότερων δημιουργημάτων του ” Το υπνοδωμάτιο του Βαν Γκογκ στην Αρλ” (1888) και το “Βάζο με ηλιοτρόπια”.
Η μετακόμιση του στο Παρίσι το 1886 ήταν σημείο σταθμός για την μετάβαση του από ένα παραδοσιακό ρεαλιστή σε έναν μοντέρνο καλλιτέχνη. Πολλές φορές επηρεάστηκε από γιαπωνέζους ζωγράφους. Προτιμούσε να επικοινωνεί με άλλους καλλιτέχνες και μέσω αυτών να μαθαίνεις τις δικές του προσωπικές τεχνικές. Πολλοί πίνακες του Βαν Γκογκ έχουν θέμα “παπούτσια”. Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι αγόραζε παπούτσια παλιά, τα φορούσε στην υγρασία, ώσπου να γίνουν βρώμικα. Κατά τη γνώμη του, τότε άξιζε να τα ζωγραφίζει. Τότε όταν θα ήταν φθαρμένα από το χρόνο.
Στο Άμστερνταμ, τη μεγαλύτερη πόλη που έχει σχεδιαστεί στη Βόρεια Ευρώπη, η ομορφιά και η ηρεμία συνυπάρχουν με μια ελαφρώς πιο σκοτεινή πλευρά. Κι οι δυο όψεις εξακολουθούν να προσελκύουν επισκέπτες. Πρώτη φορά που η αυθαιρεσία της εξουσίας έρχεται μετά από την αυθαιρεσία των πολιτών της.
