“O tempora o mores! Α’ – Περί ευεργετών” από τον Αντ. Κωνσταντινίδη.
Λένε ότι η ιστορία κάνει πάντοτε κύκλους. Είναι όμως έτσι; Μπορούμε να δεχτούμε αναντίρρητα αυτή την πρόταση ως ένα ακόμη θέσφατο;
Δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό της σύγκρισης. Μιας σκέψης φθινοπωρινής που έρχεται, σίγουρα όχι ως η πιο αισιόδοξη κατακλείδα, της καλοκαιρινής μας εκδρομής στην Ήπειρο. Στην Πίνδο της νίκης και του απαράμιλλου φυσικού κάλλους, στα Γιάννενα της ιστορίας, στο Μέτσοβο των Βλάχων. Στην εύανδρη μήτρα των Εθνικών Ευεργετών. Όλων αυτών των γνωστών και άγνωστων, σήμερα τοις πολλοίς, ανδρών που αξιοποιώντας στο έπακρο τις ικανότητές τους και στηριζόμενοι σε μία ιδιαίτερη παράδοση γενεών, κατάφεραν να δημιουργήσουν διόλου ευκαταφρόνητες περιουσίες στα διάφορα κέντρα του εξωελλαδικού Ελληνισμού. Αλεξάνδρεια, Βιέννη, Τεργέστη, Οδησσός.
Η περιπέτεια όμως της ζωής τους δε σταμάτησε εκεί. Το έργο τους ολοκληρώθηκε μέσα από την ανιδιοτελή και αφειδώλευτη προσφορά τους στην πατρώα γη. Ήταν ένας εύψυχος, φιλάνθρωπος και σε κάθε περίπτωση φιλόπατρις νόστος. Έργα αγαθά, ευεργεσίες μεγάλες, ιδρύματα, κληροδοτήματα και δωρεές, ως αποπληρωμή ενός ιδιότυπου χρέους προς τον ελληνικό λαό και το έθνος ολόκληρο, που μεταμόρφωσαν την πατρίδα μας και άλλαξαν τη ροή της ιστορίας της. Αβέρωφ, Τοσίτσας, Αρσάκης, Βαρβάκης, Ζάππας και τόσοι άλλοι.
Έργα θαυμαστά που ακόμη και σήμερα έρχονται να μας θυμίσουν ότι ο σκοπός της ζωής δεν μπορεί να είναι απλά ο αποθησαυρισμός, η συσσώρευση πλούτου, αλλά το κοινό διαχρονικό καλό και το δημόσιο, εθνικό συμφέρον. Και γιατί όχι, η υστεροφημία μέσα από πράξεις φιλαλληλίας που υπερβαίνουν με τον πιο χειροπιαστό τρόπο την έννοια της ατομικότητας.
Η σύγκριση του ιστορικού παρελθόντος με το παρόν, δυστυχώς αποδεικνύει ακόμη μία μεγάλη, προς το χείρον αλλαγή, αυτής της καθόλα υπέροχης παλαιάς νοοτροπίας. Πλην μεμονωμένων περιπτώσεων, μεγάλο μέρος της εγχώριας μεγαλοαστικής, τάξης των κατασκευαστών, βιομηχάνων και λοιπών διαμεσολαβητών, πλουτίζει στα χρόνια μας, στην Ελλάδα, αποκλειστικά από εργολαβίες του κρατικού προϋπολογισμού, εις βάρος δηλαδή του κοινού, κατ’ ευφημισμόν, Ταμείου.
Είναι αυτοί που μπορούν και ποδηγετούν και εκβιάζουν, μέσα από τα ιδιόκτητα ΜΜΕ, τις σχετικές αποφάσεις της εκάστοτε κυβέρνησης, χωρίς να παραλείπουν να υπερτιμολογούν και να λαδώνουν, με αποκλειστικό στόχο τη μέγιστη απομύζηση, ως άλλα κερδοσκοπικά παράσιτα, του κοινού προϊόντος.
Και βέβαια είναι οι ίδιοι, που σε καιρούς κρίσης, όπως αυτή που ζούμε, έσπευσαν να διασφαλίσουν τα ημι-νόμιμα κέρδη τους με εμβάσματα, σε τράπεζες και υπεράκτιες εταιρίες του εξωτερικού. Από την συναντίληψη, στο ιδιωτικό αποκλειστικά συμφέρον.
Τι άλλο να πει κανείς; Ας μιμηθούμε τον Κικέρωνα! O tempora o mores…
Γράφει ο Αντώνης Ι. Κωνσταντινίδης
Μουσικοκριτικός
