Γράφει ο Γρηγόρης Μάρκου / απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας Δ.Π.Θ.
«Δεν τις βίασα γιατί ήμουν θυμωμένος, αλλά γιατί μας προσέφερε ευχαρίστηση αυτό. Όταν ήρθαμε εδώ γνωρίσαμε πολλές γυναίκες. Κάναμε ότι θέλαμε». Αυτά τα άκρως ανατριχιαστικά λόγια άρθρωσε ένας Κονγκολέζος στρατιώτης πριν από μερικούς μήνες, από το μικρό του σπίτι που βρίσκεται σε ένα λόφο δίπλα στην λίμνη Kivu, στον δημοσιογράφο της εφημερίδας “Guardian”. Τον Νοέμβριο που μας πέρασε, εκατοντάδες ήταν οι γυναίκες και τα παιδιά που βιάστηκαν και χτυπήθηκαν από τους μεθυσμένους στρατιώτες του Κονγκό. Όσοι τολμούν να μιλήσουν για τις τραυματικές εμπειρίες που βίωσαν, ζητούν να αποδοθεί δικαιοσύνη. Ο βιασμός και η σεξουαλική βία αποτελούν σοβαρές παραβιάσεις της σύμβασης της Γενεύης και είναι εγκλήματα πολέμου, παρόλα αυτά συνεχίζουν να συμβαίνουν σε κάθε γωνιά της γης.
Βιασμοί σε εποχές συγκρούσεων, μια παλιά ιστορία
Οι βιασμοί είναι ένα τραυματικό γεγονός για οποιονδήποτε άνθρωπο, είτε πραγματοποιούνται σε περίοδο ειρήνης είτε σε περίοδο πολέμου. Ωστόσο οι «ευκαιρίες» για σωματική κακοποίηση αυξάνονται στην δεύτερη περίπτωση, καθώς η παροχή ασφάλειας μιας χώρας απέναντι στους πολίτες της, παγώνει και αδρανοποιείται. Οι στρατιώτες που βρίσκονται πολλές φορές υπό την επήρεια αλκοόλ, βιάζουν γυναίκες όλων των ηλικιών, ακόμα και παιδιά που βρίσκονται στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών, χωρίς να θέτουν τον εαυτό τους στον κίνδυνο κυρώσεων. Οι συμβολικές συνέπειες μια τέτοιας πράξης είναι πολλές και οι βιασμοί αποτελούν μια από τις συνηθέστερες τακτικές ανορθόδοξου πολέμου που ακολουθούν για χρόνια, πολλοί στρατοί. Άλλες φορές πραγματοποιούνται με στρατηγική και σχέδιο επιθυμώντας να προξενήσουν κακό σ’ ολόκληρο το αντίπαλο έθνος, ενώ άλλες φορές πραγματοποιούνται χωρίς εντολή ανωτέρου. Η βιασμένη γυναίκα φέρει το σημάδι του εισβολέα της πάντα στο κορμί της και η ταυτότητά της στην κοινωνία, διαλύεται και αντικαθίσταται από μια νέα. Ο εξευτελισμός και ο βιασμός της γυναίκας του «εχθρού» στην εμπόλεμη συνθήκη αποκτά τη σημασία του εξευτελισμού του αντίπαλου έθνους, καταστρέφοντας αμέσως τους δεσμούς της αντίπαλης κοινωνίας. Επιπλέον οι μαζικοί βιασμοί «δένουν» τους στρατιώτες περισσότερο μεταξύ τους, αυξάνοντας την αντρική συντροφικότητα.
Η ιστορία έχει να μας επιδείξει αρκετά παραδείγματα που βρίσκονται στο κοντινό μας παρελθόν, σε κάθε μεριά του πλανήτη. Από την Βοσνία και την Λιβύη, έως την Συρία και το Κονγκό, έχουν διαπραχθεί βιασμοί σε έναν τεράστιο αριθμό γυναικόπαιδων, και δυστυχώς αυτά τα περιστατικά συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Η διεθνής οργάνωση “Save the children” έδωσε πριν λίγες μέρες στην δημοσιότητα μια έκθεση με την οποία υποστηρίζει ότι τα μεγαλύτερα θύματα των πολέμων είναι τα παιδιά. Σύμφωνα λοιπόν με αυτά τα στοιχεία, στην Λιβερία, μια χώρα που αναρρώνει εδώ και δέκα χρόνια από έναν τρομερό εμφύλιο πόλεμο, το 2011-12 το 80% των θυμάτων της, ήταν παιδιά. Το ίδιο συμβαίνει στην Σιέρα Λεόνε και στο Κονγκό.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι καταφέρνουν να αφηγηθούν αυτά που βίωσαν στα χέρια των στρατιωτών και που ζητούν από την δικαιοσύνη, να τιμωρηθούν οι εγκληματίες με τον χειρότερο τρόπο. Ωστόσο είναι τρομερά δύσκολο να απαγγελθούν κατηγορίες στον οποιοδήποτε στρατιώτη, γιατί οι περισσότερες από τις τραυματισμένες γυναίκες είτε φοβούνται να αναφερθούν στις δραματικές εκείνες ώρες, είτε δεν έχουν την ψυχική δύναμη να το κάνουν καθώς δεν τους έχει παρασχεθεί η απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη. Τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες για τον τερματισμό αυτών των εγκληματικών ενεργειών έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Προσπάθειες μείωσης του φαινομένου
Πριν από 2 εβδομάδες περίπου υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και του ΟΗΕ, που έχει ως στόχο τον τερματισμό της σεξουαλικής βίας από άνδρες του τακτικού στρατού, κατά την διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων. Θα υιοθετηθούν ειδικά μέτρα για την πρόληψη σεξουαλικών επιθέσεων σε γυναίκες και παιδιά, όπως είναι η μη στρατολόγηση εγκληματιών, η αλματώδης αύξηση της δύναμης της αστυνομίας και η παραδειγματική τιμωρία των βιαστών. Η πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες, Ατζελίνα Τζολί βρέθηκε πριν λίγες μέρες στην σύνοδο κορυφής των G8, επιθυμώντας να θίξει τις σεξουαλικές επιθέσεις που υφίστανται οι γυναίκες και τα παιδιά στις εμπόλεμες ζώνες όλου του κόσμου. Η διάσημη ηθοποιός ζήτησε από τους υπουργούς Εξωτερικών των πανίσχυρων κρατών να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να εκλείψει το φαινόμενο των βιασμών και της σωματικής κακοποίησης. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, είναι εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες και παιδιά που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά στους πολέμους. Αλλά εν καιρώ πολέμου ο βιασμός δεν είναι αναπόφευκτος.
Ή μήπως είναι;
