Γράφει η Μαρία Παναγιωτοπούλου / Διατροφολόγος – Διαιτολόγος / [email protected]
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση(ΓΟΠ) είναι ένα από τα νοσήματα που σχετίζονται με το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου. Είναι το δεύτερο πιο συχνό νόσημα του πεπτικού συστήματος μετά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Μάλιστα, η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται ραγδαία τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις υπό ανάπτυξη χώρες. Προσβάλει άτομα όλων των ηλικιών και η θεραπεία της μπορεί νανα κρατήσει επ’ αόριστον.
Ορισμός ΓΟΠ
Ως γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ορίζεται εκείνη η κατάσταση κατά την οποία το όξινο περιεχόμενο του στομάχου παλινδρομεί στον οισοφάγο, προκαλώντας συμπτώματα ακόμα και βλάβη σ’ αυτόν. Δηλαδή υγρό (υδροχλωρικό οξύ) που βρίσκεται στο στομάχι για να διασπά τις τροφές ανεβαίνει αφύσικα στον οισοφάγο, ακόμα και σε καθημερινή βάση. Πιο συγκεκριμένα, στο σημείο που ο οισοφάγος εισέρχεται στο στομάχι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει μια βαλβίδα(σφιγκτήρας), η οποία, όταν καταπίνουμε, ανοίγει και στη συνέχεια κλείνει για να εμποδίσει το γαστρικό υγρό να ανέβει από το στομάχι στον οισοφάγο. Εάν ο γαστροοισοφαγικός σφιγκτήρας για κάποιους λόγους έχει χαλαρώσει ή εάν ο ασθενής πάσχει από διαφραγματοκήλη και ο σφιγκτήρας δεν δουλεύει σωστά, το γαστρικό υγρό από το στομάχι πηγαίνει προς τον οισοφάγο. Δεν είναι ακριβώς νόσος. Πρόκειται για ένα μηχανικό πρόβλημα του πεπτικού συστήματος.
Αίτια
Υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις αλλά και ο ίδιος ο τρόπος ζωής που συμβάλλουν στην εμφάνιση της παλινδρόμησης. Δείτε παρακάτω τις σημαντικότερες αιτίες.
- Η χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα(βαλβίδα) είναι μια πιθανή αιτία πρόκλησης της ΓΟΠ.
- Κάποια φάρμακα.
- Η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και η διαφραγματοκήλη(τμήμα του στομάχου εισέρχεται στο θώρακα διαμέσου του διαφράγματος).
- Η αύξηση του βάρους. Αν κάποιος έχει αυξημένο βάρος πρέπει να φροντίσει να το μειώσει, ώστε να αμβλυνθούν τα συμπτώματα ακόμα και να ιαθούν.
- Η άστατη διατροφή παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.
- Τα πολύ λιπαρά γεύματα, το κόκκινο κρασί και η σοκολάτα είναι ορισμένες από τις ένοχες τροφές.
- Το στρες μπορεί να προκαλέσει γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
- Το κάπνισμα.
- Η κατανάλωση αλκοόλ.
Πως μπορείτε να καταλάβετε ότι πάσχετε από ΓΟΠ;
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου είναι ο οπισθοστερνικός καύσος. Το κάψιμο πίσω από το στέρνο που ορισμένες φορές αντανακλά μέχρι και τη βάση του λαιμού. Αυτή την ενόχληση ο ασθενής την έχει κυρίως κατά την νυχτερινή κατάκλιση. Αυτό συμβαίνει γιατί το γαστρικό υγρό, λόγω βαρύτητας, ανεβαίνει προς τον οισοφάγο με αποτέλεσμα το αίσθημα της καούρας. Κάποια επιπλέον συμπτώματα είναι ο πόνος κατά την κατάποση, οι ξινίλες, η βραχνάδα στην φωνή, ο βήχας, το άσθμα ή συμπτώματα άσθματος και η κακοσμία του στόματος.
Η συμβολή του γιατρού στην αντιμετώπιση της κατάστασης.
Όποιος αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση πρέπει να πάρει την συμβουλή του ειδικού γιατρού. Ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και κάποιες συγκεκριμένες εξετάσεις θα δώσουν την λύση. Είναι πολύ σημαντικό να ληφθεί σωστά το ιατρικό ιστορικό γιατί το αίσθημα του οπισθοστερνικού καύσου είναι σύμπτωμα και άλλων παθολογικών καταστάσεων όπως η στηθάγχη και η στεφανιαία νόσος. Εάν το κάψιμο που αισθάνεται ο ασθενής εμφανίζεται όταν είναι ξαπλωμένος τότε πρόκειται για ΓΟΠ, ενώ αν εμφανίζεται μετά από κόπωση(ανέβασμα σκάλας, γρήγορο περπάτημα) τότε το πρόβλημα εστιάζεται στην καρδιά. Η γαστροσκόπηση είναι μια πρώτη εξέταση με την οποία ο γιατρός θα καταλάβει αν υπάρχουν βλάβες στον οισοφάγο, γιατί όταν το περιεχόμενο του στομάχου παλινδρομεί καθημερινά, προκαλεί βλάβες στην συγκεκριμένη περιοχή και τότε μιλάμε για οισοφαγίτιδα(φλεγμονή στον οισοφάγο). Μια ακόμα ιατρική εξέταση που μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι η μέτρηση του Ph στο οισοφάγο. Μ’ αυτά τα “εργαλεία” ο γιατρός θα δώσει απαντήσεις για το πόσο σοβαρή είναι η παλινδρόμηση και αν έχει κάνει ζημιά στον οισοφάγο. Τις περισσότερες φορές η κατάσταση αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή ή με φυσικό τρόπο προσέχοντας την διατροφή. Σπάνια χρειάζεται ο ασθενής να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
ΓΟΠ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Πριν παρατεθούν οι αλλαγές που πρέπει να κάνετε στην διατροφή σας αν αντιμετωπίζετε προβλήματα παλινδρόμησης, είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι και οι έγκυες μπορεί να, την, εμφανίσουν σε ποσοστό που κυμαίνεται από 40 – 80% των κυήσεων. Το κυριότερο σύμπτωμα είναι αυτό της καούρας και ενοχλεί τις εγκυμονούσες από το τέλος του πρώτου τριμήνου ενώ όσο προχωρά η εγκυμοσύνη τα πράγματα χειροτερεύουν. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά 2ο και 3ο τρίμηνο της κύησης οι ορμόνες που εκκρίνονται χαλαρώνουν την βαλβίδα – σφιγκτήρα και διευκολύνουν την παλινδρόμηση. Η αύξηση του βάρους του εμβρύου αλλά και η αργή κένωση του στομάχου που παρατηρείται στην κύηση συμβάλλουν επίσης στην εμφάνιση παλινδρόμησης. Εκτός από τις καούρες οι έγκυες πολύ συχνά αισθάνονται δυσφορία και κάνουν εμετούς ειδικότερα μετά το γεύμα ή όταν ξαπλώσουν. Επιπλοκές παρουσιάζονται πολλοί σπάνια ενώ ανάγκη για γαστροσκόπηση υπάρχει μόνο όταν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα και ανθεκτικά στην συνήθη αγωγή και όταν υποψιαζόμαστε επιπλοκές της παλινδρόμησης.
Τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής όσων πάσχουν από ΓΟΠ
Και γι’ αυτή την παθολογική κατάσταση χρειάζεται να βελτιώσετε την ποιότητα του τρόπου ζωής σας, όπως και για όλες τις υπόλοιπες άλλωστε.
Διατροφή
Αναφορικά, με την διατροφή αυτό που σίγουρα πρέπει να γίνει πρώτο είναι η απώλεια βάρους αν ο ασθενής είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος. Εάν πάλι δεν είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, πρέπει να φροντίσει να μην πάρει βάρος γιατί, παίρνοντας επιπλέον κιλά, αυξάνεται η πίεση στο στομάχι, οπότε ανεβαίνει πολύ πιο εύκολα προς τα επάνω το γαστρικό υγρό. Υιοθετήστε τις παρακάτω πρακτικές και θα ωφεληθείτε:
- Μικρά, συχνά(τουλάχιστον πέντε) και ελαφριά γεύματα.
- Κατανάλωση μικρών μερίδων.
- Ναι στο ψητό άπαχο κρέας ή ψάρι.
- Όχι στα λιπαρά π.χ. τηγανιτά, τις πίτες με φύλο, τα κρέατα με μεγάλο ποσοστό λίπους(χοιρινό, αρνί, λουκάνικο), το βούτυρο, τη μαργαρίνη, τους ξηρούς καρπούς, τα σιροπιαστά γλυκά, τις κρεμώδεις σάλτσες και τις σούπες το βράδυ.
- Περιορισμός ή και αποφυγή της σοκολάτας, του καφέ ακόμα και τον ντεκαφεινέ, του τσαγιού, του δυόσμου, της μέντας, των κρεμμυδιών, του σκόρδου και του αλκοόλ.
- Οι ντομάτες και ο ντοματοχυμός, τα ξινά φρούτα, ο χυμός από πορτοκάλια ή λεμόνια ή γκρέιπφρουτ πρέπει να αποκλειστούν επίσης από την καθημερινότητά σας.
- Όχι στα πικάντικα γεύματα εάν επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Ενυδάτωση
Η πρόσληψη υγρών πρέπει να γίνεται με προσοχή μεταξύ των γευμάτων σε περίπτωση που η κατανάλωσή τους με τα γεύματα δεν είναι ανεκτή.
Κατάκλιση
Θυμηθείτε να μην ξαπλώσετε αμέσως μετά το γεύμα. Πρέπει να περάσουν σίγουρα δύο ώρες μέχρι την κατάκλιση. Εάν το πρόβλημα επιμένει προσθέστε μαξιλάρια στην πλάτη σας ανασηκώνοντας το πάνω μέρος του σώματος.
Κάπνισμα
Είναι απαραίτητη η αποχή από το κάπνισμα για την ίαση των συμπτωμάτων.
Φυσική δραστηριότητα
Φυσικά και επιτρέπεται η άσκηση μιας και συμβάλλει στην απώλεια του βάρους, όταν προσπαθείτε να χάσετε βάρος. Δεν πρέπει να γίνεται αμέσως μετά τα γεύματα. Καλό θα ήταν να αποφεύγετε το έντονο τρέξιμο.
Αν έχετε κάποια συμπτώματα παλινδρόμησης καλό είναι να απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Αν η παλινδρόμηση δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να δημιουργήσει βαριά οισοφαγίτιδα ακόμα και καρκίνο. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή παίζει και σ’ αυτή την περίπτωση σημαντικό ρόλο, αλλά δεν μπορεί να δράσει απαραίτητα μόνη. Χρειάζεται και την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή πάντα με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού.
