Γράφει η Αλεξάνδρα Πολιτάκη / [email protected]
Όταν αποφάσισα να (ξανα)διαβάσω το «Ο Άτλας που επαναστάτησε» το έκανα κυρίως γιατί ήθελα να διαβάσω κάτι «άλλο». Κάτι της «παλιάς σχολής» γραφής, αλλά και κάτι που να αναφέρεται σε μια άλλη εποχή. Διάλεξα περισσότερο την εποχή, ένα παρελθόν που να μου αρέσει και όχι το magnum opus μιας συγγραφέας, όχι το επικό μυθιστόρημα της Άυν Ραντ, ορόσημο στο χώρο του πνεύματος κι ένα από τα πιο εμπορικά μυθιστορήματα παγκοσμίως εδώ και δεκαετίες. Διάλεξα την Αμερική του ΄57 και μια αφήγηση γύρω από το τι είναι αυτό που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Διάλεξα μια συγγραφέα περίπου αιρετική για την εποχή της, που προσδιόριζε ως «άθεη» τον εαυτό της, μια «περίεργη» ρωσοεβραία εύπορης οικογένειας, γεννημένη στην Πετρούπολη, που έφυγε μαζί με τους δικούς της για την Αμερική, όταν στην Οκτωβριανή Επανάσταση οι μπολσεβίκοι δήμευσαν την περιουσία του πατέρα της και ανέπτυξε μια επίσης «περίεργη» κοσμοθεωρία, που έγινε και ο ακρογωνιαίος λίθος του έργου της. Διάλεξα και την τρίτομη έντυπη έκδοση και όχι την ηλεκτρονική.
Ο κόσμος του Άτλαντα είναι ένας κόσμος σκληρός, ανταγωνιστικός, ένα ολόκληρο ηθικό σύστημα. Οι ήρωές του είναι επιχειρηματίες, πολιτικοί, καλλιτέχνες, άνθρωποι σκληροί, με εσωτερικές τρικυμίες αλλά ανέκφραστα πρόσωπα. Λατρεύουν το χρήμα, αγωνίζονται για την εδραίωση του καπιταλισμού, απεχθάνονται τον κρατισμό και θεωρούν την επιβολή ισχύς λίγο πολύ ανήθικη όπως και η συγγραφέας. Ζουν μέσα στην εποχή τους και ακόμη παραπέρα, δημιουργούν την εποχή τους. Ορθολογιστές, ψυχροί, ρεαλιστές, θα τα παίξουν όλα για όλα, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, αρκεί να κερδηθεί το παιχνίδι. Δε διαφθείρονται, δε συνθηκολογούν, δεν ξεπουλιούνται. Με έντονα πάθη και ανυποχώρητοι στα όνειρά τους. Το παιχνίδι είναι κι αυτό μοιραία πολύ σκληρό. Εξάλλου είναι ένα παιχνίδι που η έκβασή του και η πλευρά που θα καρπωθεί τη νίκη, θα αλλάξουν τον κόσμο. Αλλά είναι ένα παιχνίδι έντιμο. Οι όροι είναι σαφείς, οι ρόλοι είναι μοιρασμένοι. Τα στρατόπεδα δεν αλλάζουν, δεν έχουν γκρίζες ζώνες. Οι θέσεις δε συγχέονται, οι συμπεριφορές είναι συμπαγείς από την αρχή μέχρι το τέλος. Οι ήρωες μιλούν ξεκάθαρα, χωρίς μισόλογα, χωρίς υπονοούμενα κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον στα μάτια. Μόνο οι αντιήρωες είναι μίζεροι, δειλοί και χτυπούν καμιά φορά κάτω από τη ζώνη. Και ο Τζον Κολτ, ο κεντρικός ήρωας, και ηγέτης του κινήματος στην πλοκή, είναι ένας άνδρας, παλαιάς κοπής όπως θα λέγαμε σήμερα, που είπε ότι θα αλλάξει τον κόσμο και το έκανε. Και καθώς διάβαζα σελίδα τη σελίδα και δεν έπαψα να αναρωτιέμαι γιατί συνεχίζω η απάντηση αναδύθηκε κάποια στιγμή ολοκάθαρη μπροστά μου: είχα νοσταλγήσει τα έντιμα παιχνίδια.
