Γράφει ο Γιάννης Κεσσόπουλος / [email protected]
Η Κατερίνα Τζαβάρα είναι παιδαγωγός και συγγραφέας εκπαιδευτικών και λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά. Γεννήθηκε, σπούδασε και ζει στη Θεσσαλονίκη αλλά της αρέσει να γνωρίζει διαφορετικούς τόπους και ανθρώπους που έχουν κάτι ιδιαίτερο να της αφηγηθούν. Μαζί με τα βιβλία της ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα, συναντά παιδιά όλων των ηλικιών, συζητά μαζί τους, κάθεται με τις ώρες και ζωγραφίζουν, παίζουν θέατρο, ακούν μουσική και δοκιμάζουν να γράψουν φανταστικές ιστορίες με ήρωες που ζωντανεύουν είτε από την πραγματικότητα, είτε από την πηγαία φαντασία των παιδιών.
Κάπως έτσι, τροφοδοτεί και τη δική της φαντασία και έμπνευση μέσα από τη μουσική, το θέατρο, την σχολική καθημερινότητα των μαθητών της, τις φιγούρες των ανθρώπων που παρατηρεί προσεκτικά και με αγάπη στο δρόμο, τα παράξενα σημάδια που στέλνει η φύση στον άνθρωπο, το πέταγμα των πουλιών, τους ήχους της θάλασσας, τις σιωπές της νύχτας. Με έναν χαρούμενο και μαγικό τρόπο, αυτή η αγάπη και το νοιάξιμο για τους ανθρώπους αποτυπώνεται και στα βιβλία της. Η θεματολογία που συναντάμε στα βιβλία της καλύπτει ένα ευρύ φάσμα από την αξιοποίηση της Τέχνης στο σχολείο, τη Λαογραφία, το Θέατρο, τα Δικαιώματα του Παιδιού (στις εκπαιδευτικές σειρές), μέχρι τομείς που αφορούν τη Συναισθηματική Αγωγή και την προώθηση των Θετικών Αξιών στη ζωή του παιδιού (στα βιβλία Παιδικής Λογοτεχνίας, όλα από τις εκδόσεις βιβλιοΔΙΑΠΛΟΥΣ).
O Καθηγητής Λογοτεχνίας στο ΤΕΠΑΕ, ΑΠΘ Ανδρέας Καρακίτσιος σημειώνει: «Οι ήρωες των βιβλίων της Κατερίνας είναι συνήθως πρόσωπα τριών ειδών, όπως το προσδιορίζει ο κανόνας: οι πρωταγωνιστές, οι δευτερεύοντες και οι αδρανείς. Αν εξαιρέσουμε τα βιβλία της Τέχνης στα υπόλοιπα οι πρωταγωνιστές κατά κανόνα είναι περισσότεροι από έναν ή δύο (όταν είναι δύο, τους δίνει ιδιότητες που τους διαφοροποιούν αισθητά και τους συνθέτει σε παράταξη).
Η περίπτωση του βιβλίου «Έχω ένα μήνυμα για όλα τα παιδιά της γης» είναι ξεχωριστή. Στο βιβλίο αυτό η συγγραφέας για τις ανάγκες της ροής και εξέλιξης της ιστορίας δημιουργεί και πλάθει πολλούς ήρωες με πρωταγωνιστικό ρόλο, σε ζεύγη. Κυρίως «δείχνει» και δεν «εξιστορεί» τα χαρακτηριστικά τους μέσα από την τεχνική της αντίθεσης. Αυτή η τεχνική δημιουργεί σχέσεις αντιθετικές, άρα ο ήρωας ως φορέας νοήματος, συμβόλων και αξιών είναι περισσότερο προσλήψιμος και διακριτός από τον μικρό αναγνώστη. Επιπρόσθετα δίνει στο ζεύγος των πρωταγωνιστών συγκεκριμένες πληροφορίες και τους παρουσιάζει να δοκιμάζονται στην πιο κρίσιμη και χαρακτηριστική στιγμή… και αναδεικνύει έτσι τον βασικό ρόλο του ήρωα στις ανάγκες της πλοκής και της αφήγησης. Η γενικότερα διακριτική παρουσία των άλλων ηρώων, δευτερευόντων και αδρανών χωρίς πολλές πληροφορίες λειτουργούν περισσότερο για να φωτίσουν καλύτερα τον χαρακτήρα του πρωταγωνιστή ή για να προωθήσουν την δράση της ιστορίας».
Οι ήρωες που ζωντανεύουν μέσα στα κείμενά της, άλλοτε άνθρωποι, άλλοτε ζώα σε προσωποποιήσεις, «μιλούν» μια γλώσσα απλή και καθημερινή, διανθισμένη με συμβολισμούς σε αρμονικό και πυκνό ύφος καταγεγραμμένη. Πολλές φορές ο λόγος τους γίνεται έμμετρος και συνάδει με τα παιχνιδόλεξα που αγαπούν τα μικρά παιδιά που σκαρφίζονται κι εκφράζονται με ρίμες στα παιχνίδια τους. Αυτό που τους χαρακτηρίζει είναι η αισιοδοξία, η λαχτάρα τους να εξερευνούν, να δοκιμάζουν και να δοκιμάζονται, η πίστη τους στη φιλία, οι θετικές συμπεριφορές στη οικογένεια. Αξίες που θέλουμε να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας. Με χαριτωμένο κι ευρηματικό τρόπο μπλέκουν σε περιπέτειες που χαρίζουν γέλιο και αποσυμπιέζουν τους μικρούς αναγνώστες από το άγχος της «τιμωρίας» για όσες σκανταλιές φαντάζονται ή κάνουν και οι ίδιοι!
Όπως γράφει η βραβευμένη συγγραφέας παιδικών βιβλίων Εύη Τσιτιρίδου «…Η γλώσσα της Κατερίνας Τζαβάρα είναι τρυφερή σα χάδι αγαπημένου προσώπου, δημιουργεί μία οικειότητα και μία ζεστασιά, γεννά εικόνες και συναισθήματα χωρίς καθόλου στόμφο και διδακτικές κορώνες. Καταιγιστικά και αφοπλιστικά δοτική, όπως σε όλες τις συγγραφικές της δουλειές, στο «Μυστήριο της παιδικής βιβλιοθήκης» οι δύο φίλοι –κεντρικοί ήρωες της ιστορίας- αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που υφαίνουν τη μικρή τους περιπέτεια με κεντίδια συνεργασίας, αυθορμητισμού, ευρηματικότητας, αλληλεγγύης, φαντασίας. Αλλά τί είναι τελικά αυτό που αναζητά το παιδί σε μια ιστορία; Ό,τι κι εσείς, ό,τι κι εγώ! Δεν κάνει καμία διαφορά η ηλικία. Περιπέτεια, μυστήριο, συγκινήσεις, αλήθειες, ευρηματική πλοκή, έξυπνο χιούμορ, παραδείγματα προς μίμηση, υψηλά ιδανικά, παρηγοριά, ελπίδα, όραμα, ψυχαγωγία, πρότυπα ζωής, γνώση, αισθητική απόλαυση, αφορμές για δημιουργικότητα, οικείες καταστάσεις, ανατρεπτική φαντασία, ευτυχισμένο τέλος, κάθαρση… Και αυτά όλα τα προσφέρει απλόχερα «Το μυστήριο της παιδικής βιβλιοθήκης».
Η ίδια συγγραφέας σε κείμενό της στο ένθετο περιοδικό Ερευνητές της εφημερίδας Καθημερινή είχε γράψει για την εκπαιδευτική σειρά της Κατερίνας Τζαβάρα «Μαγικές Διαδρομές στην Τέχνη- Έλληνες Ζωγράφοι και Ποιητές στο σχολείο»… «Είναι πράγματι «μαγικό» και… χορταστικό το ταξίδι στην τέχνη που προτείνουν τα βιβλία αυτής της σειράς. Μας παίρνει από το χέρι, ενεργητικά και βιωματικά, και μας συστήνει αγαπημένους Έλληνες ποιητές και ζωγράφους με κάθε δυνατό τρόπο: μέσα από μια δημιουργική σύμπραξη και «συνωμοσία» όλων των τεχνών (λογοτεχνία, μουσική, ζωγραφική, χορό, θέατρο) αλλά και όλων των «μαθημάτων» (γλώσσα, μαθηματικά, ιστορία, εικαστικά, πληροφορική, τεχνολογία, μελέτη περιβάλλοντος)».
Το Σάββατο 28 Μαρτίου στις 12 το μεσημέρι στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ Θεσσαλονίκης (Αριστοτέλους 7) θα έχουμε την ευκαιρία να συναντήσουμε τη συγγραφέα Κατερίνα Τζαβάρα και να απολαύσουμε τη διαδραστική θεατρική αφήγηση της ιστορίας του τελευταίου της βιβλίου «Το μαγικό καπέλο της γιαγιάς μου», μιας ιστορίας για τη δύναμη της αφήγησης των παραμυθιών από τα χείλη των γιαγιάδων μας, την ιδιαίτερη σχέση γιαγιάς και εγγονής μέσα στην οικογένεια και την αξία της ελεύθερης σκέψης που χρειάζονται τα παιδιά από την προσχολική, ακόμη ηλικία. Όχημα δυνατό στο ταξίδι μας μέσα στον κόσμο της παραμυθούς-γιαγιάς η πολύχρωμη και ζεστή εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου και τα εξαιρετικά τραγούδια του βιβλίου γραμμένα από την Ραχήλ Μαρτίδου και την Ευρυδίκη Παπαοικονόμου.
