Γράφει η Μαρία Παναγιωτοπούλου / Διατροφολόγος – Διαιτολόγος / [email protected]
Είναι ήδη γνωστή από τον 5ο αιώνα. Ο Ιπποκράτης έκανες τις πρώτες αναφορές για το συγκεκριμένο κλινικό σύνδρομο, κατά το οποίο κρύσταλλοι ουρικού οξέος συσσωρεύονται σε διάφορους ιστούς του οργανισμού προκαλώντας :
- Ουρική αρθρίτιδα
- Ουρική νεφροπάθεια
- Σχηματισμό ουρικών λίθων
Τι φταίει;
Το ουρικό οξύ αυξάνεται όταν ο οργανισμός παράγει μεγάλες ποσότητες αυτού ή όταν δεν μπορεί να το αποβάλλει μέσω των νεφρών ή και στις δύο περιπτώσεις. Αυτό καθορίζεται τόσο από γενετικούς παράγοντες όσο και από διάφορους άλλους παράγοντες όπως η νεφρική ανεπάρκεια, η χρήση ορισμένων φαρμάκων, η ψωρίαση και η χημειοθεραπεία. Επειδή το ουρικό οξύ είναι δύσκολο να διαλυθεί, εναποτίθεται στις αρθρώσεις και προκαλεί φλεγμονή. Οι φυσιολογικές τιμές ουρικού οξέος στο αίμα κυμαίνονται μεταξύ 3,5-7,2mg/dl στους άνδρες, 2,6-6,0mg/dl στις γυναίκες και 2,0-5,5mg/dl στα παιδιά.
Ποδάγρα
Η ποδάγρα ή αλλιώς ουρική αρθρίτιδα είναι η συνηθέστερη κλινική εκδήλωση με κύριο σύμπτωμα τον οξύ πόνο στο μετατάρσιο ή στην κνήμη ή στις αρθρώσεις των γονάτων. Αν η κατανάλωση αλκοόλ και τροφίμων πλούσιων σε πουρίνες ξεπερνά το μέτρο τότε η κατάσταση οξύνεται. Η λήψη ορισμένων φαρμάκων, οι τραυματισμοί, οι χειρουργικές επεμβάσεις και οι λοιμώξεις κάνουν πιο έντονο το πρόβλημα. Σε βάθος χρόνου προκαλείται δυσλειτουργία στην κινητικότητα των αρθρώσεων. Είναι πολύ πιθανόν να χρειαστεί να χορηγηθούν φάρμακα για την αντιμετώπιση της νόσου. Φυσικά και η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο για την έκβασή της.
Τι ρόλο παίζει η διατροφή στην αύξηση του ουρικού οξέος;
Εκτός από τις αιτίες που αναφέρθηκαν παραπάνω, το ουρικό οξύ μπορεί να αυξηθεί και εξαιτίας της μη ισορροπημένης διατροφής. Οι πρωτεΐνες που λαμβάνονται από την τροφή και ειδικότερα τα προϊόντα του μεταβολισμού τους, οι πουρίνες, πρέπει να περιορίζονται ακόμα και να αποφεύγονται, ώστε να μειώνονται τα συμπτώματα και η χρήση φαρμάκων. Στη φάση της έξαρσης της ουρικής αρθρίτιδας τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες πρέπει να αποφεύγονται, για να μην επιβαρύνεται περισσότερο ο οργανισμός. Παράλληλα η κατανάλωση 3 λίτρων νερού την ημέρα είναι απαραίτητη γιατί ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες νεφρολιθίασης. Στον παρακάτω πίνακα γίνεται διαχωρισμός των τροφίμων ανάλογα με τη σύσταση τους σε πουρίνες, ώστε να μάθετε τι πρέπει να τρώτε και τι πρέπει να αποφεύγετε.
| Υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες (100 – 1000mg πουρίνες ανά 100γρ τροφής)Τα τρόφιμα αυτά δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στη διατροφή ασθενών με ουρική αρθρίτιδα είτε σε φάση έξαρσης είτε σε φάση ύφεσης. | |
| ΣαρδέλεςΖωμός κρέατος
Μυαλά Χήνα Σάλτσες Καρδιά Ρέγγα Νεφροί |
ΣκουμπρίΠαράγωγα κρέατος
Κιμάς Μύδια Πέρδικα Αυγοτάραχο Χτένια Μαγιά (ακόμα και ως συμπλήρωμα διατροφής) |
| Μέτρια περιεκτικότητα σε πουρίνες (9 – 100mg πουρίνες ανά 100γρ τροφής)Σε φάση ύφεσης επιτρέπεται καθημερινά η κατανάλωση 60 – 90γρ κρέατος, ψαριού ή πουλερικού και ½ φλιτζάνι λαχανικά ανάλογα με τις διατροφικές ανάγκες | |
| ΚρέαςΨάρι
Πουλερικά Θαλασσινά (εκτός από αυτά της πιο πάνω κατηγορίας) |
ΛαχανικάΣπαράγγια
Φασόλια Φακές Μανιτάρια Αρακάς Σπανάκι |
| Ελάχιστη ποσότητα πουρινών | |
| Ψωμί, κράκερςΜαργαρίνη ή βούτυρο (με μέτρο)
Κέικ ή μπισκότα Ανθρακούχα ποτά Δημητριακά Τυρί Σοκολάτα Καφές Καρυκεύματα Αυγά Λαχανικά εκτός από αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω |
ΦρούταΒότανα
Παγωτό Γάλα Ζυμαρικά Ξηροί καρποί Γλυκά με ζελέ Ελαιόλαδο Ελιές Ζάχαρη Ρύζι Ξύδι Ποπ κορν Αλάτι |
Τι άλλο πρέπει να προσέξω;
Είναι ένα πολύ καλό ερώτημα. Εκτός από τη διατροφή, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες στους οποίους πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή για την αντιμετώπιση του αυξημένου ουρικού οξέος. Το αλκοόλ επιβαρύνει την κατάσταση μιας και αυξάνει την παραγωγή ουρικού οξέος, μειώνοντας παράλληλα την απέκρισή του. Ειδικότερα, η μπύρα πρέπει να αποφεύγεται γιατί περιέχει πουρίνες, που διασπώνται σε ουρικό οξύ. Η παχυσαρκία πρέπει να προληφθεί επίσης, γιατί επηρεάζει τη νόσο με τον ίδιο τρόπο όπως και το αλκοόλ. Περιορίζοντας την κατανάλωση πουρινών από την τροφή, το ουρικό οξύ μειώνεται κατά 15% – 20%. Σ’ αυτή τη μείωση δρα συνεργατικά η προσπάθεια που κάνει ο ασθενής, για να μειώσει το βάρος του και για να περιορίσει την κατανάλωση του αλκοόλ. Συμπερασματικά, οι 3 προϋποθέσεις :
- Απώλεια περιττού βάρους
- Διατροφή χαμηλή σε πουρινικό περιεχόμενο
- Μείωση ή αποφυγή του αλκοόλ
πρέπει να πληρούνται ταυτοχρόνως για την ίαση των συμπτωμάτων της ουρικής αρθρίτιδας. Η παραπάνω συνθήκη είναι αναγκαία μιας και όσοι πάσχουν από ουρική αρθρίτιδα είναι πολύ πιθανόν στο μέλλον να αναπτύξουν διαβήτη ή να νοσήσουν από κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα.
