Του Κωνσταντίνου Ζέρβα / [email protected]
«Ποιος είδε κράτος λιγοστό / σ’ όλη τη Γη μοναδικό, / εκατό να εξοδεύει / και πενήντα να μαζεύει;», έγραφε ο Σουρής πριν από πάνω από έναν αιώνα.
Βιώνουμε ως λαός και ως οργανωμένο κράτος (;) μια πολύπλευρη κρίση. Τα αποτελέσματα αυτής, εμφανή πλέον παντού, προκαλούν μια επιθετικότητα προς όσους επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό τη μοίρα μας. Ωστόσο, οι λόγοι και οι παθογένειες των προβλημάτων έχουν μια διαχρονικότητα. Και αν επιτέλους θέλουμε να ξεφύγουμε από τη δίνη της παρακμής, να διαμορφώσουμε το κράτος δικαίου που όλοι -μάλλον- θέλουμε, θα πρέπει στην απόδοση των ευθυνών να συμπεριλάβουμε και τις δικές μας ευθύνες, να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε.
«Ο Γιαλελής είναι όπως όλοι οι Ελληνες: πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι του χρωστάνε κάτι», είχε πει για τον ήρωα – πρωταγωνιστή της βραβευμένης με Οσκαρ ταινίας «America-America» ο Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης Ηλίας Καζάν.
Η επικείμενη αλλαγή του χρόνου -που στην πραγματικότητα δεν αλλάζει αλλά συνεχίζεται- είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για ενδοσκόπηση και αυτοκριτική. Εξάλλου, τα αίτια της αυτοκαταστροφικότητάς μας έχουν διατυπωθεί στο παρελθόν από επιφανείς Ελληνες…
Ο Γιάννης Τσαρούχης πρόβλεψε πριν από αρκετές δεκαετίες ότι: «Στην Ελλάδα ζούμε πολυτελέστερα απ’ όσο μας επιτρέπουν τα μέσα μας, πέρα από τις οικονομικές μας δυνατότητες και τις ψυχικές μας ικανότητες. Αυτό ήδη μας δημιουργεί προβλήματα και θα μας προξενήσει μεγάλο κακό». Η διάγνωση της «φούσκας» του νεοελληνικού λάιφ στάιλ, που συσσώρευσε μαύρο χρήμα σε κάποιες τσέπες αλλά και μαύρες τρύπες στον προϋπολογισμό. Και από τις κακές συνήθειες ακόμη δεν μπορούμε να απαλλαγούμε!
Αλλά και ο κριτικός κινηματογράφου Βασίλης Ραφαηλίδης διαπίστωσε μια από τις αιτίες της κακοδαιμονίας μας: «Είμαστε η χώρα των αξιοποιημένων αναξιοτήτων και των αναξιοποίητων αξιών».
Παρ’ όλα αυτά, μεγαλώσαμε με μύθους εσωτερικής κατανάλωσης, οι οποίοι συντήρησαν μια μη δημιουργική αυταρέσκεια, ορατή όμως στο εξωτερικό. Ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Κοκτώ, από τα μέσα του 20ού αιώνα, γράφει: «Η Ελλάδα είναι ένα πτώμα που το έχουν καταφάει οι μύθοι του».
Ακόμη και σήμερα, που η χώρα βρίσκεται κρεμασμένη από ένα κλαδί στο φαράγγι της ευρωζώνης, εξακολουθεί να ισχύει αυτό που στα 1960 είχε πει ο Γιώργος Σεφέρης: «Η Ελλάδα είναι η χώρα των παράλληλων μονολόγων». Εξού και τέσσερα χρόνια μετά τη βουτιά, ακόμη περιγράφουμε το πρόβλημα, διατυπώνοντας ο καθένας προσωπική άποψη και ρίχνοντας το ανάθεμα σε όλους τους υπόλοιπους.
Και είναι κρίμα, γιατί, όπως έχει γράψει ο Γάλλος συγγραφέας Edmond About, «είναι καταπληκτικός αυτός ο μικρός ελληνικός λαός που εργάζεται και πετυχαίνει παντού, εκτός από την πατρίδα του». Μια φράση που παραπέμπει στην έλλειψη ή μη τήρηση στοιχειωδών κανόνων για οτιδήποτε, ενώ διαθέτουμε πολλές ατομικές ικανότητες, δημιουργικές μέσα σε ένα περιβάλλον ισονομίας και ίσων ευκαιριών. Κάτι για το οποίο πάλεψε κι ο στρατηγός Μακρυγιάννης: «…διά να στερεωθή η πατρίδα, χρειάζεται δικαιοσύνη να ‘χετε και ‘λικρίνεια και μ’ αυτό κάνετε συντρόφους της πατρίδος όλους τους αγωνιστάς».
Αρκεί βέβαια και αυτήν τη στιγμή «να μην ψάχνουμε να βρούμε κατήφορο για να ανεβούμε το βουνό», όπως έχει γράψει ο συγγραφέας Παντελής Καλιότσος.
Ας ευχηθούμε λοιπόν, η χώρα που κρατά επίκαιρο τον Σουρή του 19ου αιώνα («Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο- / να παριστάνει τον ευρωπαίο. / Στα δυο φορώντας τα πόδια που ‘χει / στο ‘να λουστρίνι, στ’ άλλο τσαρούχι. / Σουλούπι, μπόι, μικρομεσαίο, / ύφος του γόη, ψευτομοιραίο. / Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης, / λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης. / Και ψωμοτύρι και για καφέ / το «δε βαριέσαι» κι «ωχ αδερφέ». / Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς / σαν πιάσει πόστο: δερβέν-αγάς») να καταφέρει το 2014 να ανατρέψει πρώτα τον κακό της εαυτό. Αν το πετύχει αυτό, όλα τα υπόλοιπα θα είναι πιο εύκολα. Καλή χρονιά σε όλους!
*Πρώτη δημοσίευση στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής (29/12/2013) με τίτλο “Υποδοχή της νέας χρονιάς: μας τα ‘παν κι άλλοι… πολύ νωρίτερα!”
