Και από αυτήν την προεκλογική περίοδο απουσίαζε κάθε συζήτηση για τον πολιτισμό. Θα μου πείτε εδώ δε γινόταν καμία σοβαρή κουβέντα για τον πολιτισμό στις ομαλές περιόδους, τώρα που όλοι είναι στα κάγκελα, ποιος ασχολείται με τον πολιτισμό; Ο Σταύρος Καλαφάτης είναι ένας νέος άνθρωπος, με πολιτική εμπειρία. Υποψήφιος και αυτή τη φορά με τη Νέα Δημοκρατία στην Α’ Θεσσαλονίκης, κρατά πάντα ψηλά στην προσωπική πολιτική του ατζέντα τα θέματα πολιτισμού, όχι μόνο με την έννοια των τεχνών αλλά και με την έννοια της αξιοπρεπούς καθημερινότητας του κάθε πολίτη. Δεν δίστασε, λοιπόν, να μπει σε μια κουβέντα που θα είχε στο επίκεντρο τον πολιτισμό…
Κύριε Καλαφάτη, πως αντιλαμβάνεστε την έννοια του πολιτισμού;
Ως αποτύπωμα κάθε κοινωνίας στον χωροχρόνο, από το χθες ως το σήμερα με προβολή στο αύριο. Και εξηγούμαι: Ο πολιτισμός κατά τη γνώμη μου δεν περιορίζεται στο σύγχρονο πολιτιστικό – καλλιτεχνικό προϊόν, ή στην πολιτιστική κληρονομιά που έχει να επιδείξει ένας λαός ή μια κοινωνία. Αποτελείται από αυτά, αλλά και από τα στοιχεία εκείνα που χαρακτηρίζουν την καθημερινότητα μιας πολιτείας και μιας κοινωνίας. Πως και πόσο εκφράζουμε αλληλεγγύη στους οικονομικά ασθενέστερους; Πως και πόσο νοιαζόμαστε για τα άτομα με αναπηρίες και την προσπελασιμότητα στο δημόσιο και στον ιδιωτικό χώρο; Πως και πόσο στηρίζουμε τους νέους γονείς και τη μητρότητα; Την τρίτη ηλικία; Πόσο σεβόμαστε τους νόμους; Πόσο σεβόμαστε την ελευθερία, τη ζωή, την περιουσία του άλλου; Όλα αυτά, συνθέτουν την έννοια του πολιτισμού σε μια σύγχρονη κοινωνία. Στοιχείο πολιτισμού είναι το αν σκεφτόμαστε να μην παρκάρουμε το αυτοκίνητό μας μπροστά στη ράμπα των αναπήρων. Στοιχείο πολιτισμού είναι το αν θα παραχωρήσουμε τη θέση μας στο λεωφορείο σε έναν γέροντα ή σε μια έγκυο…
Θεωρείτε ότι για την εικόνα που εμφανίζει τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη (μετανάστευση, τρομοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα) υπάρχουν αίτια που σχετίζονται με τον πολιτισμό;
Όταν ο πολιτισμός μιας κοινωνίας όπως τον περιγράψαμε πριν, κυριαρχείται από τον θρησκευτικό, ιδεολογικό ή πολιτικό φονταμενταλισμό, παράγει ένταση. Κι αυτή ένταση δημιουργεί το φαινόμενο της πέτρας στη λίμνη. Προκαλεί κυματισμούς που ταξιδεύουν μέχρι να συναντήσουν κάποιο εμπόδιο –έναν εντελώς διαφορετικό πολιτισμό- και ανάλογα με το πόσο δυνατό είναι το κύμα, είτε έχουμε σύγκρουση, είτε απορρόφηση και συγχώνευση. Σε καιρούς κρίσης, που δημιουργούν ούτως ή άλλως προβλήματα κοινωνικής συνοχής, το σενάριο της σύγκρουσης δυστυχώς ενισχύεται, θρέφοντας τον κοινωνικό διχασμό και την εγκληματικότητα ενισχύοντας φαινόμενα πολιτικών διενέξεων και συγκρούσεων στο εσωτερικό των τοπικών κοινωνιών, στην προκείμενη περίπτωση των ευρωπαϊκών. Ακολουθούν φαινόμενα βίας, είτε με τις μαζικές διαδηλώσεις που καταλήγουν σε βανδαλισμούς, είτε με τις δολοφονικές τρομοκρατικές ενέργειες σαν αυτή που ζήσαμε πρόσφατα στο Παρίσι. Ο φονταμενταλισμός είναι γνήσιο παιδί του ολοκληρωτισμού και νόθο τέκνο του ατομικισμού. Κάθε μορφή βίας στο όνομα οποιασδήποτε «αλήθειας», αποτελεί βιασμό του πολιτισμού μας. Και αυτό, αν θέλουμε να λεγόμαστε πολιτισμένοι, ειδικά στη χώρα μας που έχει υποφέρει από την τρομοκρατία, πρέπει να το καταδικάζουμε όλοι, χωρίς «αστερίσκους» και «ναι μεν αλλά», χωρίς να αναγνωρίζουμε ως «πολιτική έκφραση» την δράση δολοφόνων.
Λέμε ότι ο πολιτισμός, ως πολιτιστική κληρονομιά και ως σύγχρονη δημιουργία, είναι η βαριά βιομηχανία αλλά το εθνικό μας κονδύλι διαρκώς μειώνεται. Πως συμβιβάζονται αυτά τα δύο;
Πως συμβιβάζεται οποιαδήποτε περιστολή δαπανών, με τις πραγματικές ανάγκες; Δυστυχώς, εν μέσω κρίσης, παλεύεις μ’ αυτά που έχεις. Δεν μπορείς να βγάλεις χρήμα από κάποιο καπέλο σαν λαγό, ούτε φυσικά να τυπώσεις όσα θες κι όποτε θες, όπως ισχυρίζονται κάποιοι στο ΣΥΡΙΖΑ «σπάζοντας τα κοντέρ» του λαϊκισμού. Ασφαλώς ο πολιτισμός, αποτελεί μέρος της βαριάς βιομηχανίας της χώρας, που είναι συνολικά ο τουρισμός. Αποτελεί τον καλύτερο πρεσβευτή μας. Ένα κεφάλαιο διεθνούς προβολής, που οφείλουμε να αξιοποιούμε. Για να το πετύχουμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό όμως, πρέπει πρώτα να πατήσουμε σε στέρεες βάσεις εκκίνησης. Να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε τις αναπτυξιακές πολιτικές που θέλουμε χωρίς περιορισμούς. Κι εκεί θα βρεθούμε σε δύο μήνες με την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης, αν επιλέξουμε να συνεχίσουμε στο δρόμο της σταθερότητας και δεν ανακυκλώσουμε τις παθογένειες του χθες, που έχουν στις αποσκευές τους οι «Σειρήνες» του λαϊκισμού…
Επειδή εκδηλώθηκε τελευταία ξανά μια προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, ρωτώ: παλαιότερα πήρατε την πρωτοβουλία και φέρατε στη Βουλή το θέμα των Ελγινείων της Θεσσαλονίκης, την επιστροφή των Mαγεμένων από το μουσείο του Λούβρου. Υπάρχει ο αντίλογος που αφορά και τα δύο θέματα και λέει ότι εκεί που εκτίθενται διαφημίζουν την Ελλάδα περισσότερο από οπουδήποτε. Τι λέτε;
Θα μπορούσαν κάλλιστα να συνεχίσουν να διαφημίζουν την Ελλάδα τα αντίγραφά τους, εκεί που βρίσκονται σήμερα τα γνήσια. Διαφήμιση για την Ελλάδα πραγματική, θα ήταν να βλέπει ο κόσμος τα αντίγραφα των Μαγεμένων στο Λούβρο ή των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο και να παρακινείται να έρθει στην Ελλάδα για να δει τα γνήσια γλυπτά. Διαφημίζω κάτι που έχω για να προσελκύσω κόσμο να το δει. Αν το βλέπει κάπου αλλού, γιατί να έρθει εδώ; Ασφαλώς με μια γενικότερη προσέγγιση, η προβολή της Ελλάδας μέσα από την κληρονομιά της, που φιλοξενείται σε ένα μουσείο παγκόσμιας ακτινοβολίας, είναι σημαντική. Μήπως όπως, στην πραγματικότητα, είναι το Λούβρο αυτό που κερδίζει από την παγκόσμια ακτινοβολία του Ελληνισμού;
Συμφωνείτε με την άποψη ότι η Θεσσαλονίκη διαθέτει ισχυρούς φορείς πολιτισμού, οι οποίοι μπορούν να παίξουν πρώτο ρόλο στην τουριστική προβολή της πόλης;
Σαφώς, καθώς υπάρχουν φορείς με ιστορία αλλά και με δυναμικό παρόν. Για παράδειγμα, εκτός από τα μουσεία της πολιτιστικής κληρονομιάς Αρχαιολογικό και Βυζαντινό που είναι μοναδικά διεθνώς, έχουμε το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος που κάνει εκπληκτική δουλειά με παραστάσεις που βρίσκονται σε άμεση επαφή με τα κοινωνικά προβλήματα, αλλά και μια πρωτόγνωρη εξωστρέφεια που είναι πια ορατή σε όλη τη χώρα. Το ΚΘΒΕ είναι ένα υπόδειγμα του πως μέσα στην κρίση μπορεί ένας φορέας όχι απλώς να αντέξει αλλά να κινηθεί δημιουργικά παρά την κρίση. Επίσης, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης διαθέτει μια συλλογή που είναι περιζήτητη σε όλη την Ευρώπη, τη συλλογή Κωστάκη. Η Κρατική Ορχήστρα είναι η κορυφαία ορχήστρα της χώρας. Αλλά και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης διαθέτει μοναδικές συλλογές.
Πολιτισμός όμως δεν είναι μόνο οι τέχνες, αλλά και η αστική μας καθημερινότητα. Στη Θεσσαλονίκη έχουμε σε εκκρεμότητα πχ. το θέμα του μετρό, τη θαλάσσια συγκοινωνία, την αύξηση των πράσινων χώρων και ιδίως την αλλαγή της νοοτροπίας αρχών και δημοτών προς φιλικές στο περιβάλλον λογικές (π.χ. ανακύκλωση). Βλέπετε κάποια αναπτυξιακή διάσταση σ’ αυτά;
Η αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, του δημόσιου χώρου και η ενίσχυση των υποδομών πάντα έχει αναπτυξιακή διάσταση. Δεν είναι δυνατόν, ένα έργο σαν το μετρό, με εθνική και τεράστια τοπική αναπτυξιακή διάσταση, να καταντά «πρόβλημα» για την πόλη και να απαξιώνεται στη συνείδηση των πολιτών, λόγω της διάρκειας της κατασκευής… Χρειάζεται σύνθεση των δυνάμεων όλων των εκπροσώπων της πόλης, πολιτικών, αυτοδιοικητικών, διοικήσεων φορέων… Η ποιότητα ζωής, όταν αναβαθμίζεται για τον κάτοικο και για τον επισκέπτη, με τις κατάλληλες υποδομές, μικρές ή μεγάλες, συμβάλει στην αναπτυξιακή δυναμική. Αυτό πιστεύω, αυτό υποστήριζα πάντα στην πράξη με τις όποιες παρεμβάσεις που είχαν αποτέλεσμα για την πόλη. Και με τις δύο ιδιότητες, που δεν μοιράζουν, αλλά πολλαπλασιάζουν την παρεμβατική μου δυνατότητα. Τόσο από θέσεις ευθύνης ως βουλευτής και υπουργός, με το νόμο για αυθαίρετα, με την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, με την θωράκιση του Σέιχ Σου, όσο και στο Δημοτικό Συμβούλιο ως επικεφαλής της αντιπολίτευσης που υποστηρίζει συγκεκριμένες προτάσεις για την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, και τη συνένωση δυνάμεων της πόλης για θέματα αιχμής όπως το μετρό και άλλες υποδομές. Πρέπει κάποτε να συνεργαστούμε οι εκπρόσωποι της πόλης και όχι να διαγκωνιζόμαστε για το ποιος θα φανεί καλύτερος.
