Επί σκηνής: Ζούμε σε ένα μεγάλο Κουλιέντσικοφ;

Ένα κείμενο του Νηλ Σάιμον, περιβεβλημένο με έναν αστικό μύθο δοσμένο με σκηνοθεσία παιδικής παράστασης, ίσως όπως το είχε φανταστεί ο συγγραφέας!

Επί σκηνής γράφει η Κατερίνα Νικολάου / [email protected]

Παρασκευή 10 Αυγούστου, κι ενώ η πόλη αδειάζει αργά αλλά σταθερά, στο Βασιλικό Θέατρο συνωστίζεται κόσμος όλων των ηλικιών για να δει ένα έργο που δεν το λες κι εύκολο. ”Οι ηλίθιοι” του Νηλ Σάιμον δεν είναι όπως έχει πει κι ο ίδιος ”μια μεγάλη επιτυχία” (ΚΘΒΕ, 2017). Είναι όμως ”μια γλυκόπικρη κωμωδία” (Πατσαλίδης, 2010), ένα παραμύθι για παιδιά, που οι μεγάλοι ίσως δυσκολεύονται να καταλάβουν.

Κατάρα ή αυτοεκπληρούμενη προφητεία;

Ο Λέων Τολτσίνσκυ, ένας νεαρός δάσκαλος, φτάνει στο Κουλιέντσικοφ προκειμένου να διδάξει τη νεαρή κορη του Δρ. Ζουμπρίτσκι, Σοφία. Σύντομα αντιλαμβάνεται πως κάτι δεν πάει καλά. Όπως του εξηγεί ο Τάδε Τάδε Σνέτσκυ το χωριό απαρτίζεται αποκλειστικά από ηλιθίους, που δεν μπορούν να φύγουν από αυτό και δεν μπορούν να ερωτευτούν. Επισκεπτόμενος το σπίτι του εργοδότη του μαθαίνει για την κατάρα: 200 χρόνια πριν, μία πρόγονη της σημερινής Σοφίας κι ένας νεαρός ονόματι Γιουσέκεβιτς ήταν ερωτευμένη. Ο πατέρας της Σοφίας απέρριψε τον νέο επειδή ήταν αγράμματος και εκείνος αυτοκτόνησε. Ο πατέρας του νέου, Βλαντιμίρ Γιουσέκεβιτς καταριέται το χωριό να βυθιστεί στην ηλιθιότητα. Η κατάρα μπορεί να σπάσει μόνο αν η Σοφία παντρευτεί έναν Γιουσέκεβιτς ή μορφωθεί. Ο σημερινός Γιουσέκεβιτς είναι ένας κόμης στην κορυφή του λόφου, στον οποίο οι ηλίθιοι κάτοικοι του Κουλιέντσικοφ αποδίδουν σχεδόν θεϊκές δυνάμεις.

Θα με ρωτάς πάντα πόσο κάνει ένα κι ένα;

Ο δάσκαλος ερωτεύεται με την πρώτη ματιά τη Σοφία και προσπαθεί να τη διδάξει προκειμένου να σπάσει την κατάρα. Ωστόσο έχει μόλις 24 ώρες να το κάνει αυτό και γρήγορα αντιλαμβάνεται πως θα πρέπει να βρει άλλον τρόπο να πείσει τους κατοίκους του χωριού πως δεν υπάρχει καμία κατάρα παρά αυθυποβολή, αμορφωσιά και δεισιδαιμονία. Από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές του έργου είναι ο διάλογος της Σοφίας με τον Λέων, ένας τρυφερός και σκληρός ταυτόχρονα διάλογος. Βασικό χαρακτηριστικό της ηλιθιότητας είναι η λήθη. Η Σοφία αδυνατεί να συγκρατήσει στη μνήμη της το παραμικρό. “Θα με ρωτάς συνέχεια πόσο κάνει ένα κι ένα”, αγανακτεί; “Θα μου λες εσύ κάθε μέρα την απάντηση”, αποφαίνεται. Θυμίζει την κλασική ερώτηση μεταξύ “με αγαπάς;”. Και κάθε μέρα πρέπει ο άλλος να τους το λέει αν και θα έπρεπε να είναι πασιφανής η απάντηση αφού είναι εκεί. Ή μήπως όχι; Τελικά ποιος είναι ο ηλίθιος; Συνδέεται άραγε ο έρωτας με την ευφυΐα; Στο έργο οι ηλίθιοι απλά συμπορεύονται χωρίς όμως να μπορούν να ερωτευτούν. Και τελικά, αν αγαπά κανείς κάποιον, δεν είναι καθήκον του να τον βγάζει από την άγνοια;

Scene from Fools

Μια αλληγορία της πάλης των τάξεων;

Ένας αριστοκράτης (κόμης) κρατά ένα ολόκληρο χωριό καταδικασμένο στην ηλιθιότητα. Του αποδίδονται σχεδόν θεϊκές δυνάμεις (θεωρούν πως προκαλεί ακόμα και τη βροχή) και οι αμόρφωτοι ηλίθιοι έχουν ως μόνη τους παρηγοριά την προσευχή σε έναν αόρατο θεό. Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για καθαρά μαρξιστική αντίληψη. Σε κάθε περίπτωση, θα έλεγε κανείς πως σε έναν πλανήτη με παρανοϊκούς ηγέτες, fake news και αντιερωτική πορνογραφία το έργο είναι ενοχλητικά επίκαιρο.

Ένα κωμικό παραμύθι

Ο ίδιος ο Σάιμον χαρακτηρίζει το έργο “κωμικό παραμύθι” και μάλιστα για παιδιά. Λέγεται πως έγραψε το έργο κατά τη διάρκεια ενός από τα τέσσερα διαζύγιά του, μέρος του οποίου ήταν μία συμφωνία να αποδοθούν τα κέρδη από το επόμενο έργο του στην πρώην σύζυγο. Η ιστορία δεν επιβεβαιώνεται. Άλλες πηγές θέλουν τον Σάιμον να πειραματίζεται με το βωντβίλ και την ανοχή του κοινού απέναντι σε ένα είδος χιούμορ σχεδόν αυτιστικό. Ο σκηνοθέτης της παράστασης του ΚΘΒΕ, Γρηγόρης Παπαδόπουλος το απέδωσε ως παιδικό παραμύθι και σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκαν τα σκηνικά, τα κοστούμια και η μουσική. Το στοιχείο της παιδικότητας εντείνεται κι από το “σπάσιμο” του “τέταρτου τοίχου” και την έντονη διαδραστικότητα. Βλέποντάς το δεν θα πρέπει να ξεχνάει κανείς πως πρόκειται για μια παράσταση που φτιάχτηκε κυρίως για να περιοδεύει.

Πεζιρκιανίδης VS Δυτικό Χιούμορ

Ο Τάσος Πεζιρκιανίδης ως Σνέτσκυ μοιάζει να προσπαθεί να κάνει μία παράσταση για πολύ δυτικό κοινό, στα μέτρα του Έλληνα και σε μεγάλο βαθμό το πετυχαίνει. Η Κλειώ Δανάη Οθωναίου μοιάζει να είναι στα χωρικά της ύδατα, όπως και η Γιολάντα Μπαλαούρα. Όλοι οι υποκριτές έδωσαν πολύ καλές στιγμές στις ερμηνείες τους αν και φάνηκαν να χρειάζονται λίγο χρόνο για να “ζεσταθούν” και το διάλειμμα ανάμεσα στις δύο πράξεις φάνηκε να αποσυντονίζει, πάνω στην ώρα που το κοινό “έμπαινε” και απολάμβανε το έργο.

Δείτε το

Η παράσταση θα επανέλθει στο Βασιλικό στις 24/8 και θα παίζεται κάθε Παρασκευή έως τις 7 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του καλοκαιρινού εναλλασσόμενου ρεπερτορίου που παρουσιάζει το ΚΘΒΕ στην κλιματιζόμενη αίθουσα του Βασιλικού με γενική είσοδο 5 ευρώ. Μια εξαιρετική για τους θεατρόφιλους πρωτοβουλία.

Αναφορές

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, (2017). Πρόγραμμα παράστασης “Οι ηλίθιοι” του Neil Simon. Αριθμός δελτίου 709 (305).

Πατσαλίδης Σάββας, (2010). Θέατρο, Κοινωνία, Έθνος. Θεσσαλονίκη: University Studio Press σσ.353-363.

Scott Locklear, (n.d.). Fools – Literary Criticism and Significance. eNotes Publishing Ed. eNotes.com. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2018 από εδώ.