Συνέντευξη στη Γιώτα Κωνσταντινίδου / [email protected]
Με αφορμή το ιδρυτικό συνέδριο του Δικτύου Ελληνικών Πράσινων Πόλεων, που θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη το διήμερο 12 και 13 Δεκεμβρίου, είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με τον Αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνο Ζέρβα. Μίλησε στο tf για αυτήν την πρωτοποριακή πρωτοβουλία του δήμου Θεσσαλονίκης που έχει καταφέρει να κάνει την οικολογία πράξη σε σημαντικό βαθμό, για την κατάσταση στην πόλη από αρχιτεκτονικής άποψης, για τους εθελοντές, για τα γοητευτικά στοιχεία της πολιτικής του Γιάννη Μπουτάρη, για το πώς αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο εισόδου του στην κεντρική πολιτική, για την ενασχόλησή του με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, ενώ μας θυμίζει κι έναν υπέροχο στίχο του Τόλη Νικηφόρου για τη Θεσσαλονίκη.
Κύριε Ζέρβα, την Τετάρτη 12 και 13 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται το Ιδρυτικό Συνέδριο του Δικτύου Ελληνικών Πρασίνων Πόλεων. Δεν σας παραξενεύει ότι δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στον ελλαδικό χώρο;
Είναι πράγματι παράδοξο, αν σκεφτούμε ότι η Ελλάδα είναι μια ευρωπαϊκή χώρα, μέλος της Ε.Ε. εδώ και 30 χρόνια. Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει κεντρική περιβαλλοντική πολιτική, ενώ ελάχιστοι δήμοι υλοποιούν δράσεις βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια μπορεί κανείς να διακρίνει μια σχετική κινητικότητα από πολίτες, μη κυβερνητικές οργανώσεις και τοπική αυτοδιοίκηση. Σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας όπως η Κέρκυρα, ο Βόλος, η Ζάκυνθος, η Αλεξανδρούπολη, τα Ιωάννινα, η Κοζάνη και τα Τρίκαλα, όλες πλέον μέλη του ΔΕΠΠ, γίνονται ενδιαφέροντα πράγματα που έχουν σχέση με την αστική ανάπτυξη και το περιβάλλον. Αλλά κι εμείς στο Δήμο Θεσσαλονίκης, εξαρχής κάναμε στροφή στις πολιτικές επιλογές υπέρ της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Εντείναμε τη φροντίδα του υπάρχοντος πρασίνου, ενώ παράλληλα συμμετέχουμε σε διεθνή δίκτυα Δήμων με σαφείς περιβαλλοντικούς στόχους. Είμαστε ο πρώτος ελληνικός Δήμος που υπέβαλλε υποψηφιότητα για Ευρωπαϊκή Πράσινη Πρωτεύουσα, αποκτώντας έτσι μια πλήρη εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης αλλά στοχοποιώντας παράλληλα καλύτερες περιβαλλοντικές θέσεις.
Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα του ΔΕΠΠ; Μετά το ιδρυτικό συνέδριο που παρεμπιπτόντως φέρνει στην Θεσσαλονίκη σημαντικά ονόματα των Πρασίνων της Ευρώπης.
Πραγματικά, μας τιμούν σημαντικές προσωπικότητες του ευρωπαϊκού πράσινου κινήματος όπως ο Dr. Albert Statz, τ. Διευθυντής στο Ομοσπονδιακό Υπουργείο Προστασίας Περιβάλλοντος της Γερμανίας και Μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο Ομόσπονδο Κρατίδιο του Βανδεμβούργου, η Cristina Garzillo, Συντονίστρια Προγραμμάτων – Ειδική σε Θέματα Αστικής Αειφορίας, ICLEI Europe – Local Governments for Sustainability, η Μαρία Βασιλάκου, Αντιδήμαρχος Βιέννης, Αντιπρόεδρος Αυστριακών Πρασίνων και ο Jean-Pierre Vallar, Γενικός Γραμματέας, Διαχειριστής Έργου “Energy Cities Network”.
Μετά το ιδρυτικό συνέδριο, θέλουμε να κινηθούμε άμεσα για να πραγματοποιήσουμε τους σκοπούς που θέτουμε. Χωρίς γραφειοκρατία και χρονοβόρες διαδικασίες. Κάθε Δήμος θα καταθέσει προβλήματα και λύσεις, ούτως ώστε όλοι να βοηθηθούν από προχωρημένες θέσεις των μελών. Ιδίως την καλύτερη επαφή με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων, αλλά αποτελεσματικής απορρόφησης κονδυλίων. Κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό στην οικονομική συγκυρία που ζει η χώρα. Η ιστοσελίδα του Δικτύου www.depp.grπάντως ήδη «λειτουργεί» στο διαδίκτυο, και θα αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο ενημέρωσης αλλά και προβολής.
Απόφοιτος Πολυτεχνείου, πώς βλέπετε από αρχιτεκτονικής άποψης την πόλη μας; Γιατί η Θεσσαλονίκη ενώ έχει τα εχέγγυα η εικόνα της είναι τόσο δυσάρεστη;
Η Θεσσαλονίκη είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις ιστορικών ευρωπαϊκών πόλεων που… οικειοθελώς κατέστρεψε ολοκληρωτικά την αρχιτεκτονική της κληρονομιά και ταυτότητα. Το μοντέλο ανάπτυξης που επιλέχθηκε στο παρελθόν, η περίφημη αντιπαροχή, ωφέλησε πολλούς αλλά έβλαψε το σύνολο! Αυτό το μοντέλο «γέννησε» μια γκρίζα και άσχημη πόλη. Τα μικροσυμφέροντα σε συνδυασμό με την έλλειψη κεντρικής πολιτικής (χωροταξικής, πολεοδομικής, περιβαλλοντικής), αλλά και η λανθασμένη νοοτροπία των τοπικών αρχόντων διαχρονικά, έφτιαξε μια πόλη – μπετόν, χωρίς επαρκείς ελεύθερους χώρους. Την κατάσταση επιδεινώνει η έλλειψη μέσων μεταφοράς σταθερής τροχιάς, όπως το μετρό, ο περιαστικός σιδηρόδρομος, οι ποδηλατόδρομοι. Τι πρέπει να κάνουμε από δω και πέρα; Το θεμελιώδες είναι να υπάρξει επιτέλους πολιτική βούληση τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο για αναστροφή της κατάστασης, στο βαθμό φυσικά που αυτή είναι εφικτή. Τότε τα πράγματα θα γίνουν πολύ πιο απλά, λειτουργικά και όμορφα!
Πολυάσχολος, πολυπράγμων με έντονη επαγγελματική πορεία, γιατί ασχολείστε με τα κοινά;
Με παραξενεύει και μόνο που τίθεται αυτή η ερώτηση. Ακριβώς τέτοιοι πολίτες πρέπει να ασχολούνται με τα κοινά. Δυστυχώς μέχρι σήμερα οι ρόλοι ήταν αντίστροφοι. Με τα κοινά ασχολούνται άτομα με κομματική σταδιοδρομία και ανάλογες φιλοδοξίες. Αλήθεια τι έχουν αυτοί να προσφέρουν; Μήπως τα πολλαπλά αδιέξοδα στα οποία έχουμε φτάσει οφείλονται σ’ αυτό;
Πολλοί συμπολίτες σας διαφωνούν εντόνως με την κατασκευή του Δημαρχιακού Μεγάρου, τι τους απαντάτε;
Δε θέλω να είμαι ισοπεδωτικός. Πρόκειται σαφέστατα για ένα ενδιαφέρον και εμβληματικό κτίριο, που όμως χωροθετήθηκε σε λάθος θέση. Θεωρώ ότι το Δημαρχείο δεν έπρεπε να κατασκευαστεί δίπλα στα σημαντικά μουσεία της πόλης όπως το Αρχαιολογικό και το Βυζαντινό. Ο χώρος αυτός έπρεπε να διαμορφωθεί σε ένα μεγάλο πάρκο που θα συνέδεε Πανεπιστήμια, ΔΕΘ, Μουσεία με τη θάλασσα. Αν θέλετε, τον αστικό ιστό με τη θάλασσα. Υπάρχουν πολλές άλλες θέσεις όπου θα μπορούσε να κατασκευαστεί διατηρώντας την επιβλητικότητα που θέλουμε να έχει ένα τέτοιο δημόσιο κτίριο.
Επιπλέον, τώρα που ζούμε το κτίριο, αντιλαμβανόμαστε τα προβλήματα που έχει: δεν επαρκεί για να στεγάσει όλες τις υπηρεσίες του Δήμου ενώ συγχρόνως αποτελεί ένα απίστευτα ενεργοβόρο κτίριο.
Στοχεύετε σε μια πολυπόθητη «ανάσα ζωής» για αυτήν την πόλη. Με στατιστικά σαφώς απογοητευτικά για περιοχές όπως η Τούμπα, πώς σκοπεύετε να το επιτύχετε;
Όσον αφορά στην Τούμπα, που είναι η περιοχή με το λιγότερο πράσινο στο δήμο Θεσσαλονίκης και αγαπημένη για πολλούς λόγους, φροντίσαμε μέσω του Πράσινου Ταμείου να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση της Αλάνας της Τούμπας. Γενικώς, θα σας έλεγα ότι στη διάρκεια των δεκαετιών διαμορφώθηκε μια γκρίζα πόλη για τους λόγους που εξήγησα προηγουμένως. Όποια τιμή κάτω από τα 10 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο χαρακτηρίζει μια πόλη γκρίζα. Σύμφωνα με πανεπιστημιακές μελέτες η αναλογία πρασίνου στη Θεσσαλονίκη είναι κάπου στα 3,00 τ.μ. ανά κάτοικο. Αντιλαμβάνεστε από πόσο χαμηλά ξεκινούμε την όποια προσπάθειά μας.
Γι’ αυτό και επικεντρώσαμε τις προσπάθειές μας στην αξιοποίηση κάθε χώρου που προβλέπεται για πράσινο, όπως οι κενές δενδροδόχοι, οι ελεύθεροι χώροι κλπ. Τα τελευταία δύο χρόνια φυτέψαμε πάνω από 6.000 νέα δέντρα στην πόλη, ενώ πριν λίγες εβδομάδες πρασινίσαμε τον περιβάλλοντα χώρο του Μεγάρου Μουσικής, και σύντομα θα παραδώσουμε 7 νέα θεματικά πάρκα σε όλο το Δήμο!
Αλλά δεν είναι μόνο αυτά που χαρακτηρίζουν μια πόλη «πράσινη». Έχουμε πολλά να κάνουμε στο θέμα της ανακύκλωσης, που για πρώτη φορά τη θέσαμε σε ουσιαστική λειτουργία στο Δήμο μας, όπως και για την κομποστοποίηση που τώρα ξεκινά. Επίσης, είναι σημαντικό ότι για πρώτη φορά χρησιμοποιούμε σύστημα αξιοποίησης του βρόχινου νερού για το πότισμα των παρτεριών, αλλά και ότι έχουμε ηλεκτρονική διαχείριση της άρδευσης των πάρκων.
Θιασώτης του εθελοντισμού, υποστηρικτής δράσεων για αλλαγή της όψης της πόλης. Δηλ. ο εθελοντισμός έρχεται να αντικαταστήσει το έργο των ιθυνόντων;
Θέλουμε τους εθελοντές δίπλα μας. Περιμένουμε από αυτούς προτάσεις, δράσεις αλλά και συμμετοχή στη συντήρηση των πολύτιμων κοινόχρηστων χώρων πρασίνου (υιοθεσίες δέντρων, πάρκων κλπ). Η συμπλήρωση του έργου των υπηρεσιών του Δήμου από ενεργούς πολίτες αλλά και τις τοπικές επιχειρήσεις είναι ο μοναδικός τρόπος για να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα.
Πρόεδρος της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης. Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας; Είναι απόρροια μουσικών γνώσεων ή απλής αγάπης για τη μουσική;
Γεννήθηκα μέσα σε ένα περιβάλλον που είχε να κάνει άμεσα με την τέχνη και τον πολιτισμό. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι – μουσείο, το σπίτι της θείας μου Αλίκης Τέλλογλου. Με τους γονείς μου από μικρός πήγαινα στις συναυλίες της Κρατικής Ορχήστρας, όταν τότε έδινε τις συναυλίες της στην αίθουσα της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών. Η ζωή μου ήταν πάντα σύμφυτη με την τέχνη αλλά και τις προσπάθειες που γινόταν σε πολύ δυσκολότερες εποχές στην πόλη μας. Όταν δεν υπήρχαν οι αίθουσες, και ο πολιτισμός ήταν σε μεγάλο βαθμό προσπάθεια φιλότεχνων ιδιωτών και συλλόγων. Επίσης, επί πολλά χρόνια ήμουν πρόεδρος των Φίλων της ΚΟΘ. Όπως αντιλαμβάνεστε, η τιμητική πρόταση να αναλάβω την προεδρία της Κ.Ο.Θ. είναι το επιστέγασμα της σχέσης αυτής. Χαίρομαι που συνεργαζόμαστε με τους ανθρώπους της Κ.Ο.Θ. (μουσικούς, διοικητικό προσωπικό και διοίκηση) σα μια παρέα φίλων. Και κινητοποιεί ένα πολύ δημιουργικό κομμάτι του εαυτού μου σε κάτι που πραγματικά αγαπώ, και θέλω να πιστεύω ότι παράγουμε –σε δύσκολους καιρούς- ένα καλό αποτέλεσμα, για την ορχήστρα αλλά και την πόλη.
Η ενασχόληση με την τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί εφαλτήριο για την κεντρική πολιτική σκηνή. Εσάς θα σας δούμε να ακολουθείτε μια τέτοια πορεία;
Πριν από δύο χρόνια και μετά από μια μακρά περίοδο κυριαρχίας συγκεκριμένης αντίληψης στο δήμο Θεσσαλονίκης, κληθήκαμε να φέρουμε μια νέα αντίληψη στη διαχείριση των πραγμάτων. Εφόσον αυτές οι θέσεις και αυτές οι λογικές συνεχίσουν να είναι αναγκαίες και υποστηριχθούν από τον κόσμο θα συνεχίσω κι εγώ την προσπάθεια σε όποια… σκηνή βρεθώ! Δίνω καθημερινά όλες μου τις δυνάμεις στο έργο της αντιδημαρχίας Περιβάλλοντος. Θα έβλεπα βέβαια με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον μια διαδικασία ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού με κριτήρια αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας. Πιστεύω ότι μέσα από την περιπέτεια που περνά η χώρα, διαμορφώνεται μια ισχυρή τάση στην κοινωνία που αρνείται τον κομματισμό, που ζητά αποτελεσματικότητα και θέλει στην πολιτική πρόσωπα καταξιωμένα στην κοινωνία και στη δουλειά τους αντί για επαγγελματίες πολιτικούς, μέλη μιας κομματικής επετηρίδας. Φυσικά, είναι αυτονόητο ότι αυτή η νέα γενιά πολιτικών και πολιτικού λόγου δεν θα έχει καμία προοπτική επιτυχίας αν δεν γίνει αποδεκτή από ένα πλειοψηφικό ρεύμα στην κοινωνία.
Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που διακρίνατε στην πολιτική Μπουτάρη που σας ενέπνευσαν να εμπλακείτε με τον Δήμο και αν τα διακρίνετε ακόμα και σήμερα.
Η παρουσία πολλών ανθρώπων χωρίς κομματικές εξαρτήσεις, πολιτών που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα, ο ρηξικέλευθος και νεωτεριστικός λόγος του ίδιου του Γ. Μπουτάρη, η ενασχόληση ανθρώπων διαφορετικών αποχρώσεων που τους ενώνει η αγάπη για την πόλη, η αλλαγή φιλοσοφίας στη διοίκηση του Δήμου. Είναι κρίμα, γιατί βρεθήκαμε ευθύς εξαρχής στα βαθιά καθώς όλα αυτά συνέπεσαν με τις αλλαγές του ‘‘Καλλικράτη’’ αλλά και με την τρομερή οικονομική και πολιτική δυσπραγία. Ούτως ή άλλως, η μεταβατική περίοδος προς τέτοιες αντιλήψεις είναι μακρά και επίπονη, υπό αυτές τις συνθήκες είναι σε κάποιο βαθμό δυστυχώς και αναποτελεσματική.
Συμμετείχατε στην εκστρατεία ευαισθητοποίησης κατά του AIDS, με μια ανατρεπτική φωτογράφηση. Πιστεύετε ότι δημιουργείται μια νέα γενιά πολιτικών και ποια χαρακτηριστικά τη διακρίνουν;
Το AIDS όπως όλες οι μεγάλες αρρώστιες βρίσκεται δίπλα στον καθένα από εμάς. Δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια σ’ αυτές και πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε γενναία. Πρώτοι απ’ όλους εμείς που ασχολούμαστε με τα κοινά. Ειδικά το aids, όπως δυστυχώς δείχνει η αύξηση των κρουσμάτων την τελευταία χρονιά, όσο δεν το αντιμετωπίζουμε με τρόπο συστηματικό και οργανωμένο θα γιγαντώνεται και μπορεί να χτυπήσει την πόρτα του καθενός μας. Σας ανέφερα προηγουμένως για τη νέα γενιά πολιτικών που διαμορφώνεται και έχει ανάγκη ο τόπος. Θα πρόσθετα το στοιχείο της τόλμης και της ειλικρίνειας, καθώς η απαξίωση της πολιτικής σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην υποκρισία με την οποία ταυτίστηκε το πρότυπο του Έλληνα πολιτικού.
Ο ηγέτης ή οι ηγέτες που περιγράφει ο Leroy Eims και τον αναφέρατε σε πρόσφατο άρθρο σας υπάρχει στην ελληνική κοινωνία;
Η εκτίμησή μου είναι ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή στο προσκήνιο, πολιτικός με ηγετικά χαρακτηριστικά ανάλογα με του Ελ. Βενιζέλου, του Κ. Καραμανλή ή του Αν. Παπανδρέου, αλλά και ενός Ρούζβελτ ή Ντε Γκωλ. Η εποχή μας δε «γεννά» πολιτικούς αυτού του μεγέθους. Αυτό κάνει ακόμη πιο επιτακτική και θεμελιώδη την ανάγκη ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου, ενός new deal, που θα αποκαθιστά τη σχέση πολιτείας – πολιτών, θα θεμελιώνει μια νέα νοοτροπία διοίκησης και θα καθοδηγεί με ασφάλεια και σταθερότητα την κοινωνία σε θετικό δρόμο. Που θα δώσει το όραμα αλλά θα διαμορφώσει κοινωνικές συμμαχίες και διαδικασίες για την υλοποίηση καλύτερων συνθηκών ζωής και ενός κράτους δικαίου και ανάπτυξης.
Ποια φράση χαρακτηρίζει ή ποια μουσική συνοδεύει αυτήν την πόλη;
Εδώ γεννήθηκαν και γεννιούνται τραγούδια και ποίηση. Κάθε ώρα της αρμόζει και μια διαφορετική μουσική. Την τραγούδησε ο Τσιτσάνης και ο Ζαμπέτας, η Μαρινέλλα κι ο Μητροπάνος. Η πόλη μας –νομίζω- τραγουδά κάθε στιγμή. Και βγάζει τη μουσική και μυρωδιά της από τους στίχους του Θεσσαλονικιού Τόλη Νικηφόρου: «…παγκόσμια πόλη ελληνική / αρσενική σαν το βαρδάρη της / σαν τα ρεμπέτικα τραγούδια και τα καλντερίμια της / γυναίκα σαν την απεραντοσύνη / και σαν τον ήλιο στον φιλόξενό της κόλπο / μεθυστικά όταν βασιλεύει…»
