Ήταν το 2012, το Sani Festival γιόρταζε τα 20 του χρόνια και ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν ένας από τους εκλεκτούς προσκεκλημένους εκείνο το καλοκαίρι. Μαζί του στη σκηνή η Μαρία Φαραντούρη και ο Κώστας Θωμαΐδης. O Μίνως Αλχανάτης απαθανάτισε εξαιρετικά τον εκφραστικό Θάνο σε υπέροχες στιγμές, από εκείνες που βιώνει ένας εκφραστικός μουσικός (πηγή: https://www.facebook.com/TheSaniFestival).
Ο Θάνος Μικρούτσικος έφυγε από τη ζωή πριν λίγη ώρα, Σαββατόβραδο, μετά από σκληρή και πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο. Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει το 2018 στην Εφημερίδα των Συντακτών είχε μιλήσει για την εμπειρία του καρκίνου: «Νομίζω ότι αντιμετωπίζω τον καρκίνο με δύναμη, έτσι πρέπει να γίνεται. Η αθλιότητα της χημειοθεραπείας δεν με έχει καταβάλει, νιώθω τυχερός, είμαι και δημιουργικός. Είναι μονόδρομος. Ξυπνάω στις 8 το πρωί και δουλεύω. Μετά τη χημειοθεραπεία βάζω πρόβα 7-9 και ο γιατρός τρελαίνεται. Έχει αποδειχτεί και ιατρικά πως αν δώσεις κατάθλιψη στον καρκίνο είναι το καλύτερό του. Ε, λοιπόν, εγώ θα τον δυσκολέψω όσο μπορώ.
Όχι, δεν φοβήθηκα. Έχω πλήρη συνείδηση ότι πρόκειται για πολυπαραγοντική ασθένεια η οποία αυτονομείται -άρα δεν εξαρτάται από σένα πώς το παλεύεις. Όμως θα σου πω κάτι. Στον όποιο βαθμό κάποια πράγματα εξαρτώνται από μένα, το παλεύω του κερατά… Σε εκείνο τον βαθμό που έχω έστω μικρό ρόλο, θα του βγάζω τη γλώσσα. Δεν θα τον κοροϊδεύω έτσι κι αλλιώς, όχι. Ξέρω πως μπορεί να αυτονομηθεί. Δεν είμαι βλαξ ούτε ζω με ψευδαισθήσεις.
Ένα πρωί κοιτάχτηκα στον καθρέφτη και του είπα: Τα έβαλες με λάθος άνθρωπο. Θα σε ταλαιπωρήσω φρικτά. Αν με ρωτήσεις τι ελπίζω, θα σου πω όχι την ίαση αλλά να καταστήσω το νόσημα χρόνιο. Η ιατρική εξελίσσεται. Βλέποντας και κάνοντας. Και ζώντας κάθε λεπτό. Ας πούμε ότι ζω τάδε καιρό, δεν τον προσδιορίζω. Δεν πρέπει να τον ζήσω καλά»;
Συλλυπητήριο μήνυμα εξέδωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη: “Ο Θάνος Μικρούτσικος, εκτός από σπουδαίος συνθέτης, ήταν μία μεγάλη προσωπικότητα. Ένας από τους ανθρώπους, που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο ελληνικό Πολιτισμό στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα και μέχρι σήμερα. Η μουσική του άγγιξε όλους τους Έλληνες και τίμησε τη χώρα μας στο εξωτερικό. Από το λαϊκό τραγούδι και τη μελοποιημένη ποίηση, μέχρι το θέατρο, την όπερα και τη συμφωνική μουσική, το ταλέντο του Θάνου Μικρούτσικου ήταν πολύ μεγάλο για να περιοριστεί σε ένα είδος. Γι΄ αυτό και η απώλειά του συγκινεί όλους μας. Συγκινεί βαθιά όλη την Ελλάδα. Ήταν ένας άνθρωπος με πολιτικό λόγο, τον οποίο εξέφραζε χωρίς δισταγμό. Ένας διανοούμενος, ένας εργάτης του Πολιτισμού, τον οποίο υπηρέτησε με αφοσίωση ως υπουργός Πολιτισμού, εισάγοντας νέους θεσμούς. Το τελευταίο διάστημα αντιμετώπισε την ασθένειά του με δύναμη, θάρρος και αξιοθαύμαστη αξιοπρέπεια. Ο ίδιος δεν θα είναι πια κοντά μας. Όμως η μουσική του παρακαταθήκη, θα εξακολουθεί να μας συντροφεύει για πολλές δεκαετίες ακόμη και να αποτελεί κομμάτι όλων μας. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του και στους πολυάριθμους φίλους του”.
«Αποχαιρετούμε τον Θάνο Μικρούτσικο, έναν ιδιοφυή μουσικό, μια χαρισματική προσωπικότητα», σημειώνει σε ανάρτησή του στο facebook ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας. Όπως αναφέρει ο κ. Ζέρβας: «Έτυχε να συνεργαστώ μαζί του, όταν ήμουν πρόεδρος στο ΕΤΟΣ της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, τον Σεπτέμβριο του 2013 σε μία υπέροχη συναυλία στο Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών, με δικά του τραγούδια και τον ίδιο στο πιάνο. Τις λίγες ώρες που πέρασα μαζί του κατάλαβα τι σημαίνει πραγματικά να υπηρετείς με πάθος τον πολιτισμό».
Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947 στην Πάτρα. Ήταν μεγαλύτερος αδελφός του μουσικού και τηλεπαρουσιαστή Ανδρέα Μικρούτσικου. Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτησή του από το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου.
Άρχισε να συνθέτει στα τέλη της δεκαετίας του 1960, αλλά επίσημα εμφανίστηκε το 1975, με το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του ως στρατευμένος δημιουργός μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι χαρακτηριστικοί του ριζοσπαστικού κλίματος των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, όπου ο συνθέτης πειραματίζεται πάνω στην ατονική μουσική, γνώρισε διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ και συνοδεύτηκε από την ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη.
Στη συνέχεια, με τον δίσκο «Σταυρός Του Νότου», σε ποίηση Νίκου Καββαδία, ανοίχτηκε σε ευρύτερη τραγουδιστική θεματική, υπηρετώντας παράλληλα το θέατρο, καθώς και την ηλεκτρονική και ατονική μουσική. Με την ίδια αγάπη πάντα για τον έμμετρο λόγο συνεχίζει να μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο, Άλκη Αλκαίο, Κώστα Τριπολίτη, Φρανσουά Βιγιόν, Κωνσταντίνο Καβάφη και άλλους. Ακόμα, έχει παρουσιάσει την όπερα «Ελένη» και έχει μελοποιήσει παραμύθια.
Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου και η Ιταλίδα Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές όπως ο Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας και πολλούς ακόμα.
Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Είχε γράψει όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του εκινείτο στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού με εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους ελλήνων και ξένων ποιητών.
Είχε ηχογραφήσει δεκάδες LP και CD συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV, Legend, Legend Classics κ.α.
Είχε συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Η.Π.Α., Ελβετία, Γερμανία, Ρουμανία, Αυστραλία κ.α.). Επίσης, είχε σκηνοθετήσει τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου.
Είχε λάβει αξιοπρεπή αναγνώριση του έργου του στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έχει δώσει εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει συμμετάσχει ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελλιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κωστάντζα, Νόργουιτς, Λουϊζιάνα, Σικάγο, Χονγκ Κόνγκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβίδεο, Μπουένος Άιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.α.)
Στη διάρκεια της καριέρας του ο Θάνος Μικρούτσικος κατόρθωσε να ελευθερώσει τη μορφή του ελληνικού τραγουδιού, προσθέτοντας στοιχεία από την νεωτεριστική και κλασικιστική δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, ενώ πειραματίστηκε με την μίξη τονικών και ατονικών στοιχείων και τη μορφική παραλλαγή.
Το 2002 τιμήθηκε για τη μουσική του στο θέατρο με το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου (Θεατρικό Μουσείο).
Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Διετέλεσε, επίσης:
- Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990
- Καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993
- Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού 1993-1994
- Υπουργός Πολιτισμού 1994-1996
- Καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV (Ελλάδας) 1996-2004
- Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)
- Σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» 2002-2004
- Καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – Πάτρα 2006» 2003-2005
Για το έργο του στην πολιτιστική διαχείριση, καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα, έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδος.
